илм
Замони маргро ҳам муайян карданд
Масъалаи марг, таърифи дақиқи ин ҳақиқати зиндагӣ ва замони ба вуқӯъ пайвастани он ҳамеша аз муҳимтарин пурсишҳои башар будааст. Тасаввур кунед, ки бо анҷоми як озмоиши хун ба шумо бигӯянд ҳудуди 12 соли дигар бар рӯи ин кураи хокӣ барои зиндагӣ кардан вақт доред.
Донишмандон мегӯянд ба чунин имконе даст ёфтаанд ва ширкате дар Бритониё низ ба дарёфти чаҳорсад фунт ба афрод иттилоъ медиҳад, ки бо чӣ суръате дар ҳоли пир шудан ҳастанд.
Рӯзномаи "Индипдент" гузорише дар ин маврид дорад, ки хулосае аз он ба шарҳи зер аст: "Донишмандон муваффақ шудаанд барои нахустин бор чунин озмоишро бо ҷамъияте аз парандагон анҷом диҳанд. Озмоиши ёдшуда нишон дода, ки ҳар паранда ба чи суръате дар ҳоли пир шудан аст. Донишмандон дарозии миёнаи сохтори теломерҳоро (нӯки ҳуҷайраи воқеъ дар қисмати охири хромосома) андоза намуданд. Теломерҳо дар тӯли зиндагии организми зинда ва ҳар мартабаи тақсимоти ҳуҷайравӣ кӯтоҳтар шуда ва дар остонаи марг ба кӯтоҳтарин тӯли худ мерасанд.
Бар пояи ин ёфтаи илмӣ бархе аз коршиносони зистшиносӣ муваффақ шуданд, ки бо истифодаи озмоишҳои теломерӣ ҳам суръати пир шудани фардро андоза гиранд ва ҳам эҳтимоли замони боқимондаи умри вайро низ муайян кунанд.
Озмоишҳои теломерӣ пеш аз ин бо ҳайвоноти озмоишгоҳӣ муддати мадиде анҷом шуда буд, вале барои нахустин бор аст, ки ин озмоиш бо ҳайвоноти озод дар ҳаёти вуҳуш анҷом мешавад. Дар ҳамин ҳол як ширкати Бритониё низ эълом карда, ки бо афроде, ки моиланд аз замони тахмини боқимондаи умри худ бохабар шаванд, озмоиши теломериро анҷом медиҳад. Донишмандоне, ки бо парандагони озод озмоиш карданд, ба ин натиҷа расиданд. Озмоиш тӯли умри ҳайвонро муайян кардааст. Ин муҳаққиқон теъдоде аз чаковакро дар яке аз ҷазираҳои кишвари Сишилиз барои анҷоми озмоиши худ интихоб карданд.
Девид Ричардсон, аз Донишгоҳи Ингилистони Шарқӣ, мегӯяд: "Мо мушоҳида кардем, ки тӯли теломер нишондиҳандаи беҳтаре дар синни тақвимӣ барои тахмини тӯли умр ба шумор меравад. Ба ин тартиб бо андозагирии тӯли теломер роҳе барои андозагирии синни биологии афрод пайдо кардаем, ки чӣ қадар аз замони худро пушти сар гузоштаанд."
Пажӯҳишгарон тӯли мутавассити теломери парандагонро бар рӯи ҷамъияте 220 адад чаковакҳо анҷом доданд. Ин парандагон дар ҷазираи Козин, яке аз ҷазоири кишвари Сишилиз, зиндагӣ мекарданд ва ба муддати 20 соли тамом таҳти назорати парандашиносон қарор доштанд ва таърихчаи ҳар паранда ба таври дақиқ сабт шуда ва мавҷуд буд. Анҷоми ин таҳқиқ бо ҷамъияте аз парандагони ваҳшӣ дар як ҷазира аз он ҷиҳат аҳамият дорад, ки ҳеҷ шикор ва муҳоҷирате барои ин қабил парандагон вуҷуд надорад. Ин ҳақиқат бад - ин маънист, ки донишмандон метавонистанд бо фароғи бол ба баррасии робита миёни тӯли теломер ва умри табиии ин парандагон бипардозанд.
Доктор Ричардсон меафзояд: "Мехостем бубинем, ки дар тӯли умри комили як паранда чӣ иттифоқе хоҳад афтод. Ба ҳамин далел чаковакҳои Сишилизро интихоб кардем, ки ҳеҷ шикорчие онҳоро таҳдид намекунад ва ба далели мавқеияти ҷуғрофии маҳали зисти онҳо ҳар парандаро метавон дар саросари тӯли умраш то даврони поёни умри ҳайвон мушоҳида кард."
Ин устоди Донишгоҳи Ингилистони Шарқӣ дар идома тавзеҳ медиҳад: "Мо баррасӣ кардем, ки оё дар ин син метавон бо истифода аз тӯли теломер замони маргро дар ҳайвон тахмин зад . Ба ин натиҷа расидем, ки теломерҳои кӯтоҳ ва ё ба суръат дар ҳоли кӯтоҳшиддат нишондиҳандаи дуруст барои парандагон буданд, ки дар зарфи як сол мемуранд."
Ба гуфтаи доктор Ричардсон дигаре аз натиҷаҳои пажӯҳиш он буд, ки парандагони теломерҳои баландтар дошта, муддати замони бештаре зиндагӣ мекарданд ва он гуна, ки ин пажӯҳишгар мегӯяд, "онҳо аз ин пажӯҳиши донишмандон бар он бовар буданд, ки кӯтоҳшиддат теломерҳо бо суръати собит дар афрод анҷом мегирад ва тӯли теломерро ба унвони соати дохилӣ барои андозагирии синни тақвимии организмҳои ҳаёти вуҳуш мавриди баррасӣ қарор дод."
Девид Ричардсон таъкид мекунад, бо вуҷуди он ки тӯли теломерҳо бо афзоиши синни тақвимӣ кӯтоҳ мешавад, суръати ин раванд дар миёни афроди гуногуни ҳамсол тафовут дорад. Яке аз далелҳои чунин ҳолат вуҷуди стрессҳои зистии мутафовут ва фишорҳоест, ки афроди мухталиф дар зиндагӣ таҷриба мекунанд.
Таҳияи
Фуруғи ТОҲИРӢ,
донишҷӯ
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 20.04.13 №: 56 Мутолиа карданд: 5280
