муҳоҷират
ВАҚТИ ТАЪРИХОМӮЗӢ ГУЗАШТА?!
Баҳси мо аз он оғоз гардид, ки аз қайд гузаштану кор пайдо кардани муҳоҷирони тоҷик дар Русия хеле душвор шуд. Бар замми ин муҳоҷирон бояд аз забон ва таърихи Русия имтиҳон супоранд ва ин имтиҳон пулакӣ мебошад. Бисёриҳо даъво ҳам карданд, ки дар ҳоле ки худи русҳо аз таъриху маданияти худ бехабаранду доим дар ғами нӯшидан ҳастанд, чӣ ҳуқуқи маънавӣ доранд, ки аз муҳоҷирон донистани таърихашонро талаб бикунанд?
Аммо назари ман ба ин иқдом хушбинона буд, зеро фаро гирифтани дониш зиндагии худи моро аз бисёр ҷиҳат осон мегардонад ва донистани забони русӣ имкон медиҳад, ки муҳоҷирон мавқеи худро ҳатто дар ғарибӣ ҳам мустаҳкам гардонанд. Аммо вақте сухан перомуни омӯзиши таърих рафт, профессор қотеъона муқобили фикри ман баромад.
Аммо ман фикр мекунам, ки таърих як ҷаҳони бекароне аст, ки донистани он ҷаҳонбинии инсонро ташаккул дода, вусъатбахши таҳлили амиқ мебошад, зеро ҳар нафаре, ки берун аз хоки Ватан қадам мегузорад, вай аллакай на танҳо ба худ, балки ба тамоми миллату Ватан тааллуқ дорад. Вай инъикосгари Ватани худу миллати худ мебошад ва як худи ӯ тамоми миллатро муаррифӣ менамояд. Дар баробари ин намояндаи ҳамаи миллатҳо ба урфу одат ва анъанаҳои дигар халқҳо шавқу рағбат зоҳир мекунад. Сарчашмаи таърихияшро донистан мехоҳад ва анъанае, ки таърихи қадима дорад, эҳтиром мекунад ва арҷ мегузорад. Нафаре, ки азми хориҷа мекунад, масъулияти басо гаронеро бар дӯш дорад, зеро ғунҷоиши тамаддуни чандинҳазорсола дар як нафар басо душвор аст, аммо дар баробари ин омӯзиши он метавонад муаррифгари воқеии миллат бошад, то дигарон дар бораи миллати мо фикри ғалатро ҷонибдорӣ накунанд. Хоҳари ман тайи чанд сол аст, ки дар Ҷопон таҳсил мекунад. Дар донишгоҳе, ки ӯ мехонад, намояндагони тамоми миллатҳои ҷаҳон дониш меомӯзанд ва дар баробари омӯхтан ба таъриху тамаддуни ҳамкурсони худ мароқ зоҳир мекунанд ва кунҷкобона аз ҳамдигар мепурсанд. Аз ин ҷост, ки хоҳарам ҳамеша мегӯяд: донистани анъанаҳои қадимии миллӣ, ки то имрӯз пойбарҷост, доштану пушидани либоси миллӣ, пухта тавонистани хӯроки миллӣ ва ҳамзамон сарчашмаи пайдоиши ҳамаи онҳоро донистану дигаронро бо он ошно кардан мавқеи воқеии ҳар як миллатро дар хориҷи кишвар мустаҳкам мегардонад. Барои ҳамин ҳар як инсон вазифадор аст, ки таърихи пайдоишу решаҳои аслии худро донад. Бо ӯ ба қароре омадем, ки чун баргашт, ҳатман ба ҷустуҷӯйи куҳансолон мебароем ва аз хотироти онҳо истифода бурда, бисёр анъанаҳои қадимае, ки шояд бисёриашон ба коми фаромӯшӣ рафтаанд, меомӯзем.
Аммо профессор муқобили ин фикрҳо баромад: - Вақти таърихомӯзӣ гузашт, - гуфт вай. – То кай таърих мегӯем, бо таърих гуфтан шароити мардум беҳтар намешавад? Бояд иқтисодиётро пеш бурд. Бе иқтисодиёт зиндагӣ пеш намеравад. Мо, ки муҳтоҷи дигар давлатҳо шудем, маҷбурем, ки таърихи бегонаро омӯзем. Аммо таърихи мо ба ҳеҷ кӣ даркор нест, чун мо иқтисодиёт надорем.
Ва ман муқобили ин фикрҳо баромадам, ҳарчанд ба ӯ чизе нагуфтам, чун ӯ ба ман ҳаққи устодӣ дорад, аммо бо тамоми ҳастиям ин фикрро инкор кардам.
Албатта, тарафдорони ин андешаи профессор бисёранд, шояд онҳо то андозае ҳақ ҳам бошанд, аммо тараққиёти иқтисодиёт ин на танҳо шароити хуби зист доштан, балки он пеш аз ҳама дараҷаи хирад ва маърифати миллат мебошад, зеро иқтисодиёт ин системаест, ки онро бояд сохт ва дар зиндагӣ татбиқ намуд. Барои ба вуҷуд овардани чунин система бояд заминаи воқеӣ омӯхта шавад, зеро дар тӯли қарнҳои зиёде, ки одамон дар ин сарзамин зиндагӣ мекунанд, кадомин равишро ба ҳаёт татбиқ намудаанд, ки шароити зисташонро беҳтар гардонидааст. Барои инро донистан, рӯй овардан ба таърих ягона роҳест. Зеро таърих шоҳиди буҳронҳои чандинкарата аст ва омӯхтани сабабҳои он имкон медиҳад, ки барои рушди минбаъда тадбир андешид. Барои ҳамин ҳар як иқдомро чун сарчашмаи тозае қабул кардан бар фоидаи худи мост, зеро дар ҷаҳони муосир, дар ҷаҳоне, ки аксаран худро побанди арзишҳои моддӣ кардаанду дигар аз занҷири он баромада наметавонанд, бояд як роҳи тозаеро интихоб намуд. Побанд будан танҳо ба арзишҳои моддӣ инсониятро ба вартаи нестӣ мерасонад, зеро таҷриба худ нишон медиҳад, ки дар натиҷаи худхоҳӣ инсон аз асли худ дур гардида, ба як нафари бе решаву бе оянда табдил меёбад. Дар муқобили чунин раванд эҳёи решаҳои таърихӣ рушди маърифатро метавонад таъмин бикунад ва масъулияти дар оянда меросгузории ҳамаи арзишҳои миллиро бедор созад, зеро вазифаи ҳар инсон аст, ки чун ба ин дунё омад, бояд нишоне аз худ гузорад ва заррае ҳам бошад заминае барои оянда гардад.
Матлуба ЁРМИРЗОЕВА
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 20.05.2015 №: 104 Мутолиа карданд: 29654
