маориф
МАКТАБИ ТАҶРИБАИ ПЕШҚАДАМ, ЯЪНЕ ЧӢ?
Мактаби таҷрибаи пешқадами педагогӣ (МТПП) дар омӯзишу тарғиби таҷрибаи пешқадам ва беҳдошти сифати таълиму тарбияи хонандагон мақоми баланд дошта, як заминаи муҳими ташкилу ташаккули дарсу машғулиятҳо гардида, самараи меҳнати муаллимро рушд бахшида, сифати донишу маърифати хонандагонро баланд бардошта метавонад. Роҳбарии мунтазами МТПП, ҳимоя ва расондани ёрӣ ба онро директор таъмин мекунад. Ин як шакли ёрӣ ба омӯзгорон, хусусан мутахассисони ҷавон мебошад.
Шакл, намуд, сохтор, вазифа ва мазмуни фаъолияти мактаби мазкурро чунин муаррифӣ кардан мумкин аст: он аввалин маротиба ҳамчун яке аз шаклҳои фаъоли корҳои методӣ солҳои 50 – уми асри гузашта ба амал омада буд. Ташаббускори асосии он Донишкадаи такмили ихтисоси шаҳри Новосибирски Русия маҳсуб меёбад. Гурӯҳи муаллимони хушкору собиқадор раҳнамоии муаллимони ҷавонро ба уҳдаи худ гирифтанд. Баъдтар ин амал номи «мураббигӣ» - ро соҳиб шуд. 8 – 10 нафар муаллимони ҷавонро ба муаллимони босалоҳияту ботаҷриба вобаста карданд. Онҳо ин роҳнамоҳои худро устод ё мураббӣ ном мебурданд. Коромӯзон аввал дар дарсу машғулиятҳои устодони худ иштирок карда, аз таҷрибаи онҳо истифода мебурданд. Дарсҳои роҳбарони мактаб барои онҳо ҳама вақт маънои дарси кушодаро дошт. Баъдтар ин гурӯҳи ташаббускор номи «Мактаби таҷрибаи пешқадами педагогӣ» -ро гирифт.
Вазифаҳои роҳбарони ин мактаб рӯз то рӯз саҳеҳу пурратар ва амиқтару равшантар мегардид. Шуъбаҳои маориф ин муаллимонро чун мушовирони ҷамъиятии кабинетҳои методии худ пазируфта буданд. Муаллимони ташаббускор фаъолияти худро дар ҳамкорӣ бо кабинетҳои методии шуъбаҳои маориф ва институтҳои такмили ихтисос сомон медоданд. Ҳамин тариқ, оҳиста – оҳиста дар қатори «Мактабҳои таҷрибаи пешқадами педагогии синфҳои ибтидоӣ» МТПП – ҳои фаннӣ, роҳбарони синф, мураббияҳо, ҷонишинони директорони мактаб оид ба корҳои таълиму тарбия, директорони ҷавони мактабҳо ҳам ба амал омаданд. Баъзе мактабҳои таҳсилоти ибтидоӣ, миёнаи нопурра ва миёнаи пурра, ки аз рӯи мавзӯъҳои алоҳидаи педагогӣ ё методӣ кор мекарданд, низ номи «МТПП» - ро гирифтанд…
Бояд таъкид кард, ки аз солҳои 80 – уми асри гузашта сар карда, фаъолияти ин мактаб ва мактабҳои такягоҳӣ коҳиш ёфтан гирифтанд. Солҳои баъдӣ (то рӯзҳои мо) ин мактабҳо тамоман аз фаъолият бозмонданд, ки сабабҳои зиёд ҳам доранд. Баъзе шаклҳои корҳои методӣ нуфузи худро аз даст додан гирифтанд. Шаклҳои нави корҳои методии зиёде ба амал омаданд.
Фаъолияти мактабҳои таҷрибаи пешқадами педагогӣ аз фаъолияти иттиҳодияҳои методии муаллимон фарқ мекунанд. Он солҳо мактаби мазкур мунтазам дар ҳолати такмилу рушд буд. Мактабе буд, ки ба муаллимон ва роҳбарони ҷавони мактабҳо кори амалӣ ёд медод. Мураббиён муаллимони ҷавонро бо усулҳои пешқадами таълиму тарбия шинос мекарданд, тарзи омӯзишу омӯзонданро ба онҳо ёд медоданд; ба омодагии касбии муаллимони ҷавон ёрӣ мерасонданд; ба онҳо дар ташкили лабораторияҳои худӣ ёрӣ медоданд; услуби кор, самтҳои кори педагогӣ ва фардии онҳоро тақвият медоданд; усулҳои таълим, технологияи онҳоро ёд медоданд; кӯшиш мекарданд, ки шогирдонашон ба ташкили ҷараёни таълиму тарбия, ҷиҳатҳои маърифатию гуманистӣ сарфаҳм рафта, аз маводу воситаҳои таълим дуруст истифода бурда тавонанд.
Фарқиятҳои ин мактаб аз фаъолияти иттиҳодияҳои методӣ асосан чунинанд: мактаби таҷрибаи пешқадами педагогӣ эҳтиёҷоти ҳамарӯзаи муаллимони ҷавон (ҷиҳати аз бар кардани мазмуни дарс, шаклҳои ташкилии корҳои методӣ, таҷрибаи амалӣ ва назариявӣ) – ро бароварда, ба онҳо бевосита дар ҷои кор таҷрибаи амалӣ ва назариявӣ дода, ташаккули касбияташонро тақвият медиҳад, он барои бартараф кардани камбудиҳо имконият фароҳам оварда, ба омӯзгорон сари вақт кумаки методӣ ва амалӣ мерасонад. Ҳамзамон ба ташаккулёбии омӯзгорони ҷавон мусоидат мекунад. Роҳбарони ин мактаб маҳорати омӯзгории муаллимони ҷавонро такмил дода, фаъолияти босуботи онҳоро самара мебахшанд, дар банақшагирии корашон ёрӣ мерасонанд, ҷараёни иҷрои нақшаҳои расмишудаи омӯзгорони ҷавонро тақвият мебахшанд. Омӯзондани муаллим, мусаллаҳ кардани он ба воситаи таҷрибаи пешқадам маънои онро дорад, ки низоми кори педагогиро аз худ кардааст ва сифати донишу маърифати шогирдонро тақвият дода метавонад.
Ҳабиб ИСКАНДАРОВ,
собиқадори маориф, барандаи Ҷоизаи Президенти Тоҷикистон дар соҳаи маориф
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 30.06.2016 №: 129 Мутолиа карданд: 4206
