ҳуқуқ
САНАДИ ОЛӢ ВА РУШДИ НИЗОМИ ҲУҚУҚӢ
Яке аз панҷ конститутсияи беҳтарини ҷаҳон эътироф гардидани Қонуни асосии кишвар, ин андешаро тақвият бахшида, аз муҳимтарин ва муқаддастарин дастоварди даврони соҳибихтиёрии Тоҷикистони озоду мустақил ба шумор меравад. Зеро Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон арзишҳои инсондӯстиву сулҳпарвариро дар худ таҷассум намуда, ҳамчун ҳидоятномаи рушду тавсеаи кишвар раванди давлатдории миллиро таҳким бахшид.
Барҳақ, Конститутсия сароғози ҳамаи муваффақиятҳо дар эҳёи давлатдории миллӣ, рушди иқтисодиву иҷтимоӣ, сиёсату фарҳанг ва низоми ҳуқуқӣ буда, дар таҳкими фаъолияти мақомоти судӣ ҳамчун шохаи мустақили ҳокимияти давлатӣ низ нақши барҷаста дорад. Маҳз ҳамин санади олии ҳуқуқӣ риоя ва ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро тавассути фаъолияти мақомоти судӣ кафолат додааст. Бо назардошти нақши боризи ҳокимияти судӣ дар ҳифзи ҳамаҷонибаи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, ҳимояи манфиатҳои қонунии давлат, ташкилоту муассисаҳо аз ҷониби роҳбарияти олии кишвар барои рушди ин рукни мустақили ҳокимияти давлатӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир гардида, барои беҳтар кардани вазъи иҷтимоии судҳо ва судяҳо чораҳои зарурӣ андешида мешаванд.
Ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд бевосита, мазмуни қонунҳо, фаъолияти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва худидоракунии маҳаллиро муайян карда, ба воситаи ҳокимияти судӣ таъмин мегарданд. Ин меъёр дар моддаи 14 - и Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудааст. Зимнан, бевосита амалӣ шудани ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд мазмуни онро дорад, ки ҳамаи шахсони мансабдор ва мақомоти давлатӣ бояд онҳоро эҳтиром, риоя ва ҳифз намоянд. Зарур аст, ки мақомоти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия, маҳаллӣ ва худидоракунии маҳаллӣ дар фаъ-олияти худ, пеш аз ҳама, ҳуқуқу озодиҳои инсонро ба назар гиранд. Фаъолияти онҳо набояд дар ягон маврид ҳуқуқу озодиҳои инсонро халалдор ё маҳдуд созад.
Дар ҳамин ҳол, агар ҳуқуқу озодиҳои инсон бевосита амалӣ ва риоя нашаванд, онҳо ба воситаи ҳокимияти судӣ аз роҳи татбиқи чораҳои маҷбуркунӣ таъмин карда мешаванд. Чунин муқаррарот феълан мавриди амал қарор дошта, шаҳрвандон бо истифода аз ҳуқуқҳои конститутсионии худ оид ба ҳолати қонуншиканӣ ва ё поймол шудани ҳуқуқҳояшон ба суд муроҷиат мекунанд. Масалан, дар нуҳ моҳи соли равон дар ноҳияи Шаҳритус беш аз ҳазор парванда, аз ҷумла, 98 парвандаи ҷиноятӣ, 60 гражданӣ, 301 оилавӣ ва 738 маъмурӣ мавриди баррасӣ қарор гирифта, моҳиятан санади судӣ бароварда шуд. Таҷрибаи судӣ ва баррасии арзу шикояти мардум ба суд нишон медиҳад, ки дар баъзе ҳолатҳо шаҳрвандон талаботи қонунҳои амалкунандаро намедонанд ва ё риоя намекунанд. Ҳол он ки дар ҷомеаи шаҳрвандӣ меъёри асосии муайянкунандаи доира ва ҳудуди ҳар гуна озодӣ қонун аст. Маҳз қонун омили асосии татбиқи принсипҳои озодӣ, адолат ва баробарӣ мебошад. Аз ин рӯ, ҳар фарди ҷомеа масъул аст, ки барои ба даст овардани ин арзишҳои олӣ танҳо дар доираи талаботи муайяннамудаи қонун рафтор намояд.
Холмурод ЗУҲУРИЁН,
раиси суди ноҳияи Шаҳритус
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 13.11.2017 №: 231 Мутолиа карданд: 1752
