фарҳанг
ЧАКАН. ЭЪТИРОФИ ОН ЭЪТИРОФИ МИЛЛАТ АСТ
Чуноне ки хонандагони рӯзномаи «Ҷумҳурият» иттилоъ доранд, Бунёди маориф ва илму фарҳанги СММ – ЮНЕСКО 29 ноябри соли ҷорӣ дар нишасти 13 - уми худ «Чакан» - ро ҳамчун мероси ғайримоддии фарҳангӣ шомили феҳристи худ кард.
Ба феҳристи мазкур ворид шудани чакан ва ҳунари чакандӯзӣ, барои муаррифии он дар миқёси ҷаҳон ва ҳифзу идомаи анъанаҳои чакандӯзӣ мусоидат хоҳад намуд. Дар маъхазҳо омадааст, ки чакан таърихи беш аз 1800 - сола дошта, намунаи нахустини онро бостоншиносон дар деҳаи Иттифоқи ноҳияи Фархори вилояти Хатлон пайдо карданд.
Ҳунари чакандӯзӣ ҳамчун як унсури ҳувияти миллӣ аз замонҳои пеш то ба имрӯз нақши гуногунро дар ҷомеа дорад. Он воситаи таҳия ва ороиши либосу маҳсулоти маишии хонавода (дастархон, парда, чодар, пироҳан, бардеворӣ, болишт) буда, дар ҳамаи хонаводаҳои кишвар ба назар мерасад. Чакандӯзӣ ифодакунандаи зебоӣ, рамзи ҳамгироии инсону табиат ва як навъ зебоипарастӣ мебошад. Ҳар як гуле, ки бо нӯги сӯзан офарида мешавад, шинохти дунёст, ки асрҳо боз дар шуури мо нақш бастааст. Аз ҷумла, гулҳои даврашакли он ишорат ба Офтоб дорад, ки парастиши Офтоб аз оинҳои деринаи мост. Он гувоҳи ривоҷи маънавӣ, ғояҳои инсонгароии миллати мо буда, аз фарҳанги бою ғании халқамон дарак медиҳад.
Дар бораи чакан мо метавонем аз «Авасто» то «Шоҳнома» маълумот дастрас намоем. Аз чакан ва чакандӯзӣ дар осори Ҷайҳонӣ, Табарӣ, Муқаддасӣ, Мирхонд, Хондамир, Ҷалолиддини Балхӣ, Зайниддин Маҳмуди Восифӣ ва Аҳмади Дониш низ ёд шудааст. Оид ба равияҳои гуногуни гулдӯзӣ, сабкҳо ва таърихи он муҳаққиқони зиёде, аз қабили А. Бобринский, М. Винокурова, Н. Юнусова, М. Рӯзиев, Г. Майтдинова, Л. Додхудоева, Ш. Абдуллоева, Х. Содиқова, А. Аминова, М. Ғаниева, Ф. Руҳулова маълумоти фаровоне гирд овардаанд.
Шариф Комилзода, директори Пажӯҳишгоҳи илмӣ – тадқиқотии фарҳанг ва иттилоот зикр намуд, ки дар даврони соҳибистиқлолӣ бо ҳидоятҳои Пешвои миллат таваҷҷуҳ ба омӯзиш ва таҳқиқи мероси таърихиву фарҳангӣ зиёд гардид ва, хушбахтона, дар ин давра, аз ҷониби олимони пажӯҳишгоҳ як қатор корҳои назаррас ба анҷом расиданд.
Таҳия ва пешниҳоди номинатсияҳои унсурҳои мероси фарҳанги ғайримоддӣ барои муаррифии бештари расму оинҳои тоҷикон ҳамаҷониба мусоидат мекунад. Тоҷикистон то ба имрӯз аллакай чор номинатсияи худро ба рӯйхати репрезентативии ЮНЕСКО ворид намуд.
Дар Соли рушди сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ ворид гардидани «Чакан» ба феҳристи фарҳанги ғайримоддии ЮНЕСКО аҳамияти хоса касб намудааст. Ҷумҳурии Тоҷикистон арзишҳои таърихии зиёд дорад ва метавонад ҳар сол чандин номгӯйи фарҳанги ғайримоддиро ба ЮНЕСКО пешниҳод намояд.
Боиси хушнудист, ки ин намуди санъати миллии тоҷик, ки қабл аз ҳама бозгӯйкунандаи таърихи пурғановати фарҳанги миллати тоҷик мебошад, дар радифи 40 унсури мероси фарҳанги ғайримоддии давлатҳои ҷаҳон ба феҳристи ЮНЕСКО ворид гардид.
Лола РИЗОӢ, «Ҷумҳурият»
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 05.12.2018 №: 240 Мутолиа карданд: 939
