туризм
КӮЛОБШАҲР. МАНЗАРИ ОИНҲОИ МИЛЛӢ
Кӯлоб яке аз қадимтарин шаҳрҳои Осиёи Марказӣ ба ҳисоб рафта, тибқи хулосаҳои бостоншиносӣ 3500 сол пеш мардуми он ба кишоварзиву чорводорӣ машғул буданд. Дар ин мавзеъ, ҳунармандӣ низ ривоҷу равнақ ёфта, кулолон соҳиби дастгоҳу дуконҳои худ буданд.
Хумдони зарфпазии дар наздикии мақбараи орифи бузурги Машриқзамин Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ кашфгардида ба асрҳои VIII –VII то милод тааллуқ дорад. Он соли 1993 дар натиҷаи ҳафриёти бостоншиносон П. Смойликов ва Д. Азизов пайдо мегардад. Зарфпораҳои дар атрофи хумдон ёфтгардида бо сифати баланд сохта шудаанд, ки аз ривоҷи косибӣ ва савдогарӣ дарак медиҳанд.
Осори таърихии Қалъаи Чармгарон собит месозад, ки асрҳои I – VI милодӣ шаҳри Кӯлоб дар масоҳати 300 – 400 гектар доман густурда, маркази маъмурӣ ва мадании водӣ ба ҳисоб мерафт.
НОДИРТАРИН ЁДГОРӢ
Шаҳри Кӯлоб дорои ёдгориҳои бешумор аст, ки аксари онҳо аҳамияти таърихӣ дошта, аз шаҳрнишин, ҳунарманд ва тамаддунофару фарҳангпарвар будани миллати тоҷик дарак медиҳанд. Аз ҷумла, мақбараи олими бузурги фалсафа, илоҳиёт, адиби ширинсухани тоҷику форс Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ далели ин гуфтаҳост. Бояд гуфт, ки он дар охири асри XIV бо тарзи анъанавии маъбадҳои тоисломӣ (чортоқ) бунёд гашта, нодиртарин ёдгории шаҳр маҳсуб мешавад. Боиси зикр аст, ки ба муносибати 2700 - солагии шаҳри бостонии Кӯлоб бо супориши Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақбара таҷдиду навсозӣ гардида, гунбази марказӣ баланд бардошта шуд. Имрӯзҳо оромгоҳи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ба зиёратгоҳи сайёҳон, олимону сиёсатмадорони мамолики Шарқ, аз ҷумла Эрон, Афғонистон, Покистон, Ҳиндустон ва ғайра табдил ёфтааст.
ШАҲРИ ҲУНАРМАНДОН
Қобили зикр аст, ки дар шаҳри Кӯлоб ҳунармандӣ аз замонҳои қадим ривоҷу равнақ ёфта, маҳсули дасти ҳунармандони шаҳр на танҳо дар минтақа, балки дар Бухорову Самарқанд, Бадахшону Афғонистон маъмулу машҳур буд. Ба гуфтаи устод Садриддин Айнӣ, ҷомаҳои чит ва карбосиҳои кӯлобӣ дар Бухоро серхаридор буданд, зеро бо сифати баланд бофтаю дӯхта мешуданд.
Мардуми шаҳри Кӯлоб дуредгар, мисгар, заргар, оҳангар, кулолгар ва чармгарони моҳиранд. Махсусан, ҳунари заргариву мисгарӣ ривоҷи бештар дошт. Муҳаққиқи рус А. Бобринский навиштааст, ки мисгарон чойҷӯш, кӯза, дег ва коса месохтанд. Дар устохонаҳои заргарии шаҳр аз тиллову нуқра гӯшвор, ангуштарӣ, гулӯбанд, шадда, силсила, дастпона ва ғайраҳоро бо санъати баланд омода мекарданд. Имрӯз ҳам ҳунару ҳунармандӣ дар Кӯлобшаҳр ривоҷу равнақ ёфта, ҳунарварони он мекӯшанд ҳунарҳои қадимаро дубора эҳё намуда, бад-ин васила дар рушди сайёҳӣ ва муаррифии фарҳанги миллӣ нақши худро гузоранд.
Тавре муовини раиси шаҳр Кенҷамо Маҷидова иброз дошт, айни ҳол дар шаҳри Кӯлоб беш аз 400 ҳунарманд фаъолият менамояд. Дар шаҳр, махсусан, ҳунари чакандӯзӣ рушду нумӯ кардааст. Мавриди зикр аст, ки чакан навъе аз кашидадӯзии миллии тоҷикон буда, дар Кӯлоб ва шаҳру навоҳии наздики он аз замонҳои пеш ривоҷу рушд дошт. Кашидадӯзон аксаран шоҳиҳои сафед, сурх, зард, сабз, сатини сурх ва сафедро бо риштаҳои рангин гулдӯзӣ мекунанд, ки он ифодакунандаи зебоӣ, рамзи ҳамгироии инсону табиат ва инсондӯстӣ мебошад. Чакан гувоҳи ривоҷи маънавӣ, ғояҳои инсонгароии миллати мо буда, аз фарҳанги бою ғании халқамон дарак медиҳад. Боиси сарфарозист, ки моҳи ноябри соли 2018 чакан ҳамчун ҳунари волои инсоният ба мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО дохил гардид ва ин барои рушди сайёҳӣ, махсусан туризми таърихӣ-фарҳангӣ, дар кишвари мо заминаи мусоид фароҳам меорад.
БЕҲТАРИН ОСОРХОНА ДАР МИНТАҚА
Баҳри ривоҷу равнақ ва таблиғу ташвиқи ҳунарҳои мардумӣ ва таъриху фарҳанг соли 2006 Муассисаи давлатии «Муҷтамаи ҷумриявии осорхонаҳои Кӯлоб» таъсис ёфт. Муассиса аз се осорхонаи зертобеъ: Осорхонаи таъриху кишваршиносии 2700 - солагии Кӯлоб, Осорхонаи мероси адабӣ ва осори хаттии ба номи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ва Хона - музеи шоири халқ Сайдалӣ Вализода иборат аст, ки дорои беш аз 10 000 нигора мебошанд.
Осорхонаи таъриху кишваршиносии 2700 - солагии Кӯлоб беҳтарин осорхонаи ин минтақаи кишвар ба шумор рафта, дар он тамошобинон бо ҳунари кулоливу сангтарошӣ, сиккаҳои гуногуни ба замонҳои Куруши Кабир, Исмоили Сомонӣ, сулолаи Темуриён ва тангаҳои мисии асрҳои ХVII – ХIХ тааллуқдошта ошноӣ пайдо мекунанд. Қисматҳои бозубанди мардона, баъзе элементҳои ороишоти занона (ангуштарӣ, дастпона), зиреҳ ва сарнайзаю баъзе олоти ҷангии замони Искандари Мақдунӣ ҷолиби диққатанд.
Самти фаъолияти Осорхонаи мероси адабӣ ва осори хаттии ба номи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ва Хона - музеи шоири халқ Сайдалӣ Вализода, аслан, ба омӯзиш, муаррифии ҳаёт ва фаъолияти эҷодии алломаи Машриқзамин Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, шоири халқ Сайдалӣ Вализода ва дигар ашхоси баруманди вилояти Хатлон равона шудааст. Инчунин, якчанд ҳунари мардумӣ, аз ҷумла саҳифабандӣ, хаттотӣ, кошикорӣ, гачкорӣ, санъати меъмории асримиёнагӣ ва амсоли ин тарғибу ташвиқ мешаванд.
Ҳамин тариқ, гуфтан мумкин аст, ки Кӯлоб яке аз шаҳрҳои қадимаи тоҷикнишин буда, имрӯз бо мавҷуд будани ёдгориҳои бешумори таърихиву фарҳангӣ метавонад ба яке аз шаҳрҳои серсайёҳу пуртамошобини кишвар мубаддал гардад.
Комрон САФАР,
Бахтовар КАРИМ,
“Ҷумҳурият”
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 11.02.2019 №: 31 Мутолиа карданд: 1125
