иқтисод
КАРТОШКАПАРВАРӢ. ИНТИХОБИ ТУХМИҲОИ СЕРҲОСИЛ ОМИЛИ РУШД АСТ
Тайи чанд соли охир дар бозорҳои кишвар ба истеъмолкунандагон сафедпӯст, сурхпӯст ва навъҳои дигари картошка пешкаш мешаванд, ки харидоронро ба ҳайрат овардааст. Хабарнигори рӯзнома аз Қурбоналӣ Партоев, доктори илмҳои кишоварзӣ, профессор, мудири озмоишгоҳи генетика ва селексияи Институти ботаника, физиология ва генетикаи рустании Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, хоҳиш намуд, ки андешаҳояшро доир ба ин масъала ва дастовардҳои дигари олимони тоҷик баён намояд. Ӯ чунин гуфт:
- Олимони институт баҳри дар истеҳсолот ҷорӣ намудани комёбиҳои илмии бадаст - овардаашон талош меварзанд. Дар институт шаш озмоишгоҳи ҳозиразамони ба талаботи имрӯзаи илми биология ҷавобгӯ дар самтҳои омӯзиши гуногунии биологӣ, захираҳо ва бехатарии биологии кишвар фаъолияти илмӣ менамоянд. Соли равон олимони тоҷик боз ду навъи навкашфи картошкаро барои санҷиш ба Комиссияи давлатии навъсанҷӣ ва ҳимояи навъҳои зироатҳои кишоварзии Вазорати кишоварзӣ пешниҳод намуданд.
Дар таркиби навъҳои нави картошка, ки олимони пажӯҳишгоҳ тайи 10 - 15 соли охир бо роҳи истифодаи усулҳои селексионӣ, генетикӣ ва тухмипарварӣ дар ҷумҳурӣ ихтироъ кардаанд, оҳан, йод, магний, калий, калсий ва дигар элементҳои фоидаовар бештар мавҷуданд. Чанд сол пеш бо дастгирии Созмони байналмилалии агроаксияи Олмон навъи картошкаи «Биг роза» (“Садбарги калон”) аз Аврупо тавассути Белгия ба Тоҷикистон оварда шуд. Мутахассисони соҳаи кишоварзии агроаксияи Олмон якҷо бо олимону мутахассисони тоҷик тӯли 5 - 6 сол ин навъи картошкаро дар ноҳияи Кӯҳистони Мастчоҳ парвариш намуда, ҳаҷми тухмиро афзоиш доданд. Аз ин рӯ, ин навъи картошка бештар дар ин ноҳия кишт шуда, аз он ҷо ба бозорҳои ҷумҳурӣ интиқол меёбад. Ин навъи картошка бо сабаби ранги гулобӣ ё ҷигарӣ доштанаш «Садбарги калон» номгузорӣ шудааст.
Бештар аз 3,5 ҳазор рустаниҳои шишагӣ ва минилӯндаҳо ҳамчун маводи аввалия дар бахши тухмипарварии ноҳияи Лахш ва намунаи навъҳои ояндадори картошка дар мавзеи Канаски шаҳри Ваҳдат афзоиш дода шуданд. Ин навъҳои картошка серҳосил буда, дар баробари маводи ғизоӣ будан, инчунин, хусусиятҳои табобатӣ низ доранд.
Соли гузашта кишоварзони мамлакат картошкаи навъи “Тоҷикистон”- ихтирои олимони тоҷикро дар майдони беш аз 5 ҳазор гектар кишт намуданд. Ба гуфтаи мутахассисони соҳа, ҳосилнокии ин навъ 350 – 450 сентнер аз ҳар гектар мебошад ва дар рушди истеҳсоли картошка дар ҷумҳурӣ метавонад нақши муайян бозад. Дар таркиби картошкаи навъи «Тоҷикистон» хати борики ҷигармонанд, яъне сурхча ба чашм мерасад. Пайдоиши рахи сурх ба он марбут аст, ки дар таркиби ин навъи картошка оҳани зиёд мавҷуд буда, истеъмоли он барои таъмини микроэлементи зарурӣ дар организми инсон ва пешгирии касалии камхунӣ (анемия) фоидаи калон дорад.
Олимони тоҷик ҳоло навъи нави картошка - “Нилуфар” - ро дар қитъаҳои навъсанҷӣ омӯхта истодаанд, ки дар таркиби он йод мавҷуд буда, барои пешгирӣ намудани касалии ҷоғар ёрӣ мерасонад. Дар мағзи картошкаи навъи “Нилуфар” ранги нофармон дида мешавад. Рангҳои ҷигарӣ ва нофармон дар навъҳои навкашфнамудаи олимони тоҷик аз мавҷудияти кофии оҳану йоди таркиби онҳо шаҳодат медиҳанд ва ин навъҳо барои саломатии инсон аҳамияти калон доранд. Дар бозорҳои кишвар баъзеҳо аз харидани ин навъҳои картошка худдорӣ менамоянд, ки ин амал асоси илмӣ надорад. Ба истеъмолкунандагон мерасонем, ки бе ташвишу ҳарос аз чунин навъҳои картошка истифода баранд, зеро онҳо пурра безарар ва баръакс, барои саломатӣ фоидаоваранд.
Матлубаи АБДУҚАҲҲОР,
“Ҷумҳурият”
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 21.06.2019 №: 117 Мутолиа карданд: 1056
