ҳуқуқ
ҲУҚУҚУ ОЗОДИҲОИ ИНСОН. КОНСТИТУТСИЯ ДАР КАДОМ ҲОЛАТ ОНРО МАҲДУД МЕКУНАД?
Яке аз нишонаҳои бунёди давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва иҷтимоӣ, ки дар моддаи якуми Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар гардидааст, арзиши олӣ эътироф гардидани инсон ва ҳуқуқу озодиҳои он мебошад. Аз ин рӯ, мақомоти дахлдори давлатӣ вазифадоранд, ки бо мақсади ҳифз, риоя ва таъмини ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, таъмини волоияти қонун, таҳкими қонуният ва тартиботи ҳуқуқӣ дар ҷомеа, тадбирҳои судманд андешанд.
Конститутсия муайянкунандаи вазъи ҳуқуқии инсон буда, аз ин роҳ таъмини онро кафолат медиҳад ва, қабл аз ҳама, дар муқаррар намудани ҳудуди салоҳияти рукнҳои давлат ифода меёбад. Аз ин рӯ, дар Конститутсия чунин омадааст: «Ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд бевосита амалӣ мешаванд. Онҳо мақсад, мазмун ва татбиқи қонунҳо, фаъолияти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия, маҳаллӣ ва мақомоти худидоракунии маҳаллиро муайян мекунанд ва ба воситаи ҳокимияти судӣ таъмин мегарданд». Ҳамзамон бо ин, Конститутсия доираи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро муқаррар намуда, ҳангоми зарурати қонунӣ маҳдуд кардани онҳоро низ пешбинӣ мекунад.
Бо дарназардошти ин амри пазируфташуда Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин муқаррар мекунад: «Маҳдуд кардани ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрванд танҳо ба мақсади таъмини ҳуқуқ ва озодии дигарон, тартиботи ҷамъиятӣ, ҳимояи сохти конститутсионӣ ва тамомияти арзии ҷумҳурӣ раво дониста мешавад». Ин меъёри конститутсионӣ татбиқи амалии худро дар фаъолияти ҳаррӯзаи мақомоти судӣ пайдо мекунад, ки тибқи Конститутсия ва қонунҳои амалкунандаи кишвар маҳз мақомоти судӣ дорои ин ваколат аст.
Мақомоти судӣ дар фаъолияти худ Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳо, қарорҳои Маҷлиси Олӣ, амру фармонҳои Президент ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро амалӣ менамояд. Зимнан, Конститутсия дар радифи дигар рукнҳои ҳокимияти давлатӣ, мавқеъ ва салоҳияту ваколатҳои ҳокимияти судиро муқаррар намуда, самтҳои рушду такомули онро муайян кардааст. Албатта, дар роҳи ислоҳоти судию ҳуқуқӣ ҳоло ҳам масъалаҳое ҳастанд, ки бояд дар доираи Барномаи нави ислоҳоти судию ҳуқуқӣ ҳаллу фасл шаванд.
Тавре маълум аст, Конститутсия мақоми баланди ҳуқуқӣ дошта, ҳеҷ як санади ҳуқуқии дигар наметавонад, ки мухолифи он бошад ва агар дошта бошад, эътибори ҳуқуқӣ дошта наметавонад.
Маҳмадалӣ РУСТАМЗОДА, судяи суди ҳарбии гарнизони Душанбе
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 07.11.2019 №: 209 Мутолиа карданд: 865
