фарҳанг
ВМКБ. ҲУНАРҲОИ МАРДУМӢ РАВНАҚ МЕЁБАНД
Бо эълон гардидани Солҳои рушди деҳот, сайёҳӣ ва ҳунарҳои мардумӣ ҳунарҳои миллӣ, аз ҷумла ороиши сарулибос, ҷиҳози хона ва дигар ашёи рӯзгор миёни мардум эҳё шудааст. Шаклу намуди ҳама навъҳои либоси миллӣ ба хусусияти ин ё он минтақа вобаста аст.
Дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ба ҷуз ҷуроббофӣ, муҳрадӯзӣ, шерозадӯзӣ, гилембофӣ, намадрезӣ ва тоқидӯзӣ низ миёни мардум маъмул мебошанд. Тоқиҳои маъмулӣ одатан аз матоъҳои рангоранги махмалин тайёр шуда, ба канораи қисми бараш шероза часпонда, ҳошияи он бо нақшҳои рамзӣ ва тасвири табиати Бадахшон гулдӯзӣ мешавад. Дар баъзе намуди тоқиҳои мардуми кӯҳистон аз як паҳлу пӯпакро ҳам ҷой медиҳанд. Ҳамин тавр, тоқӣ бо усули хос таҳия шуда, таърихи хешро дорост. Ба ибораи дигар, нақшофарӣ ва гулдӯзӣ на танҳо маҳорату санъати ороиши бадеӣ, ҳамзамон, доштани тафаккури баланди тахайюлиро низ тақозо менамояд.
Яке аз намудҳои ҷолиби санъати ороиши амалӣ ва ҳунарҳои нафиси ин минтақа тоқии вахонист. Он яке аз намунаҳои нодири офаридаи ақли инсоният дар санъати гулдӯзӣ маҳсуб ёфта, аз ҷиҳати сабку услуб, нақшу нигор, усулу воситаҳои офариниш, мураккабии дӯхт беназир буда, аз тӯппии дигар минтақаҳои мамлакат бо баъзе нишонаҳояш фарқ мекунад. Ҳар як нақши он таҷассумгари табиати зебои Тоҷикситон аст.
Гулдӯз рамзи ориёиҳоро дар майдони нақшофарӣ санъаткорона сабт менамояд. Аҷибаш ин, ки ҳунарварони ин намуди санъати дастӣ, бо истифода аз матои сафед, бе кашидани нақшу хат ва истифодаи қолаб, танҳо бо нӯги сӯзан онро медӯзанд.
Нақши маъмули тоқии вахонӣ - салиби нӯгдор буда, дар таркиби баъзе силсиланақшҳо такрор мешавад. Он рамз ва нишони ориёиҳост. Мавриди зикр аст, ки Вахон водиест, ки қад-қади ду соҳили дарёи Панҷ доман паҳн карда, аз маркази маъмурии ноҳияи Ишкошим ва вулусволии Султон Ишкошими Ҷумҳурии Исломии Афғонистон доман паҳн карда, дар якҷояшавии рӯдҳои Помир ва Вахон, ки дарёи Панҷ аз он ибтидо мегирад, тӯл кашидааст. Воқеан ҳам, дар ин минтақаи афсонавӣ ҳунарҳои мардумӣ ҳифз мегарданд. Онҳо ҳар яке аз дигаре зеботар ба назар мерасад. Ин аст, ки расми тоқии вахонӣ ҳамчун рамзи ифтихор аз санъати волои миллат дар асъори миллӣ (қоғази қиматнок 20 сомонӣ) дарҷ ёфтааст.
- Эҳёи ҳунарҳои қадима, ки қариб ба нестӣ рафта буданд, кори саҳлу сода нест. Дастуру супоришҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ин самт ба манфиати мардум аст, зеро бонувони хонашин ва нафақахӯр метавонанд бо эъҷози дастони хеш сатҳи зиндагиашонро беҳ гардонанд. Мо бонувони вахонӣ ҳунарҳои аз момоҳоямон омӯхтаро ба насли ҷавон меомӯзонем, то пас аз мо ин ҳунарҳо, ки қариб таърихи ҳазорсола доранд, ба гӯшаи фаромӯшӣ нараванд. Ман зиёда аз 20 сол раиси Ҷамоати деҳоти Вонг будам ва пас аз ба нафақа баромадан бо дастгирии маркази омӯзиши калонсолон дар шаҳри Хоруғ дар хонаам 15 бонуи хонашинро ба корҳои ҳунарӣ, аз ҷумла омода намудани тоқӣ, ҷалб намудам. Маълум аст, ки духти ин намуд тоқии нодир заҳмати зиёдро талаб карда, омода намудани ҳар яки он 2 - 3 моҳ тӯл мекашад. Пас аз анҷоми курси кутоҳмуддат ҳар яки онҳо соҳиби сертификат шуда, бо стипендия ҳавасманд мешаванд. Ба ин васила ҳунарҳои мардуми тоҷик имрӯз дар тамоми дунё муаррифӣ мешаванд, ки ҷойи ифтихор аст, - гуфт Гулнора Туйғуншоева, ҳунарманди чирадасти деҳаи Лангари ноҳияи Ишкошим.
Гулнисои САЪДОНШО,
«Ҷумҳурият»
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 13.06.2020 №: 109 Мутолиа карданд: 627
