иқтисод
КИШОВАРЗӢ. АГАР ИМКОНИЯТҲО БОСАМАР ИСТИФОДА ШАВАНД…
Таъмини амнияти озуқаворӣ, ки яке аз ҳадафҳои муҳими стратегии давлат ва Ҳукумати Тоҷикистон ба шумор меравад, дар шароити ҷаҳонишавӣ, номуайянии авзои байналмилалӣ ва таъсири бемории COVID – 19 ба иқтисоди ҷаҳонӣ аҳамияти бештар касб карда, дар мадди аввал қарор додани худкифоии миллиро тақозо менамояд. Татбиқи ҳадафи чоруми стратегӣ – саноатикунонии босуръати кишвар низ ба рушди истеҳсолоти кишоварзӣ робитаи мустақим дорад, зеро бе ашёи хоми саноатӣ, ки қариб пурра дар бахши кишоварзӣ истеҳсол мешавад, рушди саноатӣ хеле мушкил аст.
Дастгирии давлатӣ ҷузъи муҳими сиёсати давлатии кишоварзист ва дар шароити имрӯза ба таҳкими иқтидори маҷмааи (комплекси) агросаноатӣ - КАС нигаронда шудааст. Барои рушди КАС ва дар маҷмӯъ – соҳаи кишоварзӣ омӯзишу истифодаи таҷрибаи давлатҳои пешрафтаи ҷаҳон дар ин самт низ аз аҳамият холӣ нест.
Тавре омӯзишу таҳлилҳо нишон медиҳанд, кишварҳои абарқудрати ҷаҳон, назири Амрико, Чин, Корея, Олмон, Канада дар бахши кишоварзӣ аз таҳаввулоти илмию техникӣ – технологияи муосири ҷаҳонӣ истифода мебаранд ва пайваста самаранокии онҳоро такмил медиҳанд. Ҳамчунин, дар ин кишварҳо барои ҳифзу таъмини рушди устувори кишоварзӣ заминаҳои мустаҳками ҳуқуқӣ фаро оварда шудаанд ва таъмини амнияти озуқаворӣ, ҳифзи самаранокии хоҷагиҳои кишоварзӣ, рушди деҳот, бехатарии истеҳсолоти кишоварзӣ, дастгирии сармоягузорӣ дар деҳот, модернизатсияи истеҳсолот аз муҳимтарин бахшҳои қонунгузорӣ дар ин соҳа ба шумор мераванд. Таъмини талаботи афзояндаи аҳолӣ бо маҳсулоти озуқавории дохилӣ ва фароҳам овардани шароити мусоид барои рушди муназзаму устувори истеҳсолоти кишоварзӣ ҳадафи асосии ин иқдомҳо мебошад.
Мутаассифона, дар Тоҷикистон ҳанӯз мушкили ҷалби сармоя ба бахши истеҳсолоти кишоварзӣ эҳсос мешавад, яъне сармоягузории зарурӣ намерасад. Аз ин рӯ, дар чунин вазъ аҳамияти дастгирии давлатии соҳаи кишоварзӣ меафзояд, яъне қабули барномаҳои давлатии дастгирии кишоварзон зарур аст. Самтҳои афзали ин барномаҳо бояд равнақи истеҳсолу коркарди ашёи хоми кишоварзӣ, таъмини аҳолӣ бо шуғли пурмаҳсул, рушди устувори пояҳои истеҳсолот дар деҳот (хусусан маҳсулоти ғизоӣ) ва дар заминаи технологияи пешрафтаи ҷаҳонӣ ба роҳ мондани истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ бошанд. Ба рушди истеҳсоли ғалла, мева, маҳсулоти чорводорӣ ва моҳӣ таваҷҷуҳи аввалиндараҷа мебояд. Дар ин ҷода фароҳам овардани шароит барои дастрасии деҳқонон ба қарзҳои бонкии имтиёзнок, навсозии технологияи истеҳсолу коркард ва ҷалби маблағҳои дохилию берунии соҳибкорон низ аҳамияти калон доранд.
Фишанги асосӣ барои рушди соҳаи кишоварзӣ дар Канада ва ҳатто Лаҳистон (Полша) барои тақвияти иқтидори иқтисодӣ танзими давлатӣ ба ҳисоб меравад. Принсипҳои дастгирии давлатии хоҷагиҳои кишоварзӣ, аз ҷумла комплексҳои агросаноатӣ, дар қонуни ИМА «Дар бораи амнияти молиявии деҳқонон ва сармоягузорӣ ба рушди деҳот» баён шудаанд. Маҳз дастгирии давлатӣ омили асосии самаранокии кори кишоварзони Лаҳистон шудааст, ки дар байни кишварҳои Иттиҳоди Аврупо натиҷаҳои беҳтарин ба даст меоранд.
Яке аз афзалиятҳои дастгирии деҳқонон дар кишварҳои мутараққии Аврупо он аст, ки дар ин давлатҳо воридот ва фурӯши маҳсулоти кишоварзӣ бо нархи назар ба маҳсулоти дохилӣ арзон манъ аст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон низ барои дастгирии молиявии соҳаи кишоварзӣ назар ба ҳолати кунунӣ имкониятҳои васеътар дорад. Истифодаи босамари ин имконияту захираҳо бо омӯзишу амалисозии баъзе ҷиҳатҳои таҷрибаи кишварҳои пешрафта барои рушди босамару устувори кишоварзии мамлакат роҳи васеъ мекушояд.
Фаррух АБДУВОСИЕВ, коршиноси масоили иқтисодӣ
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 05.08.2020 №: 145 Мутолиа карданд: 628
