фарҳанг
НАМАДМОЛӢ
Намадмолӣ, ки онро намадрезӣ низ меноманд, яке аз ҳунарҳои қадимаи халқи тоҷик буда, бештар дар минтақаҳои кӯҳистони Тоҷикистон, он мавзеъҳое, ки мардум ба парвариши чорвои хурд машғуланд, маъмул мебошад.
Намад як навъи гилем ё палос, мафраши ғафс, сабук ва гарму мулоим буда, андозаи он одатан 2 х 3 метр ва баъзан каму беш аз ин мебошад. Ғафсиаш 0,5 – 1 см буда, онро аз пашми чорвои хурд (гӯсфанд ва бузи ангорӣ) истеҳсол мекунанд, ки истифодааш дар фасли сармои зимистон хеле мувофиқ аст.
Тақрибан ҳашт ҳазор сол қабл тоҷикон ба ин навъи ҳунар аниқтараш баъд аз хонагӣ кардани гӯсфандони ваҳшӣ шурӯъ кардаанд. Ҷараёни истеҳсоли намад дар байни сокинони вилояту ноҳияҳои кишвар аз ҳамдигар тафовут дорад. Тарзи омода кардани он дар байни мардуми Бадахшон чунин мебошад: аввал як чодари васеъро ба замин паҳн намуда, болои он мувофиқи завқу тахайюлашон пашмҳои рангкардашудаи гуногунро ҳамчун нақшу нигор гулпартоӣ мекунанд. Сипас, аз болои нақши сохтаашон пашмҳои яклухт мепартоянд. Аз болои пашмҳои сиёҳ ҳатман пашмҳои рангашон сафед, зардча ё, умуман, равшантар тунук мекунанд, ки дар натиҷа намад ғафстар мешавад. Баъдан оби гармро бо зарфи тагаш сӯрохмонанд ба ғалбер аз болои пашмҳои чодар мерезанд. Пасон чодарро эҳтиёткорона лӯлапеч карда, аз нугҳо ва танааш бо бандҳо ба шакли уреб мебанданд, то ки он кушода нашавад. Лӯларо ба фарши ҳамвор гузошта ҳунармандон, ки бояд аз панҷ нафар кам набошанд, сари зону нишаста, моҳирона бо банди дастҳояшон ғелон – ғелон мемоланд. Баъди ба муддати муайян ғел додан онро кушода, аз пушти намад собунро нам карда мемоланд, ки часпак шаваду пашмҳояш устувор гарданд. Сипас онро дубора лӯлапеч карда ба молидан идома медиҳанд. Ҳамин тавр, ҷараёни намадмолӣ 3-4 соат идома меёбад. Баъдан лӯларо кушода, дар ҷои офтобӣ мегузоранд ва баъди ба пуррагӣ хушк шудани намад он барои истифода омода мешавад.
Аз рӯи суннати мардуми Бадахшон дар ҳар як хонаи онҳо бояд ҳадди ақал яктогӣ намад бошад. Дар ноҳияи Ишкошим расми махсусе ҳаст, вақте барои арӯс намад омода мекунанд, барои гулпартоии он зани солхӯрдаеро даъват мекунанд. Зани солор бояд соҳиббахту серфарзанд бошад. Ӯ ба арӯс дуои хайр дода, сипас намади арӯсиро омода менамоянд.
Таҳияи Гулнисои САЪДОНШО, «Ҷумҳурият»
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 07.01.2021 №: 4 Мутолиа карданд: 732
