Ҷумҳурии Тоҷикистон дар минтақаи Осиёи Марказӣ кишварест дорои захираҳои бузурги канданиҳои фоиданок. Дар қаъри кӯҳҳои сарбафалаккашидаи он сарватҳои нодири табиӣ нуҳуфтаанд. Тибқи маълумоти омории солҳои охири тадқиқотчиён, дар мамлакат зиёда аз 600 кони канданиҳои фоиданок кашф шудаанд, ки дар онҳо зиёда аз 60 намуди ашёи минералӣ: тилло, нуқра, сурб, рӯҳ, сурма, симоб, мис, қалъаӣ, сангҳои гаронбаҳову ороишӣ, намак ва дигар канданиҳои нодир маҳфузанд.

Аз ин лиҳоз, соҳаи саноати кӯҳӣ - металлургӣ яке аз соҳаҳои фоидаовари хоҷагии халқи ҷумҳурӣ ба шумор рафта, омили асосии ғанӣ гардондани буҷаи давлат мебошад ва баҳри рушди устувори иқтисодиёти кишварамон заминаҳои мусоид фароҳам меоварад.

Баъди пошхӯрии собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ робитаҳои иқтисодии байни ҷумҳуриҳо гусаста шуда, қисмати зиёди мутахассисон, алалхусус, мутахассисони соҳаи саноати кӯҳӣ - металлургӣ ҷумҳуриро тарк намуданд. Дар натиҷа бо назардошти ин омилҳо соҳаи мазкур рӯ ба таназзул оварда, корхонаҳои ин соҳа аз фаъолият бозмонданд.

Хушбахтона, баъди ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ ва Ваҳдати миллӣ Пешвои миллат тамоми ҷидду ҷаҳди худро барои рушди соҳаи саноати кӯҳӣ - металлургӣ сафарбар намуданд ва муассисаю корхонаҳои ин соҳа аз нав таҷдид гардида, корхонаҳои ватанию муштараки нав ба фаъолият оғоз намуданд.

Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳри рушди соҳаи мазкур мунтазам таваҷҷуҳ зоҳир намуда, таъкид менамоянд: «Бунёди корхонаҳои саноатӣ оид ба коркарди маъдан, металлҳои ранга аз коркарди ашёи хом то маҳсулоти ниҳоӣ табдил додани металҳои ранга ва сангҳои қимматбаҳо яке аз роҳҳои ғанӣ гардондани буҷети давлат ва бо ҷойи кори доимӣ таъмин намудани аҳолӣ мебошад». 

Вобаста ба таъкидҳои Пешвои миллат Ҳукумати ҷумҳурӣ «Барномаи омӯзиш ва арзёбии захираи металлҳои нодир барои солҳои 2015 - 2025»-ро таҳия намудааст, ки айни замон татбиқи он идома дорад. Дар доираи ин барнома ва бо супоришҳои Пешвои миллат дар мамлакат чандин корхонахои саноати кимиё, коркарди металлҳои ранга сохта, ба истифода дода шуд.

Дастовардҳои соҳаи мазкур тавассути густариши татқиқоти илмӣ, инноватсия, ихтироъкорӣ ва ҷорӣ намудани технологияи муосир муяссар мегардад. Вобаста ба ин, олимони соҳаро зарур аст, ки корҳои илмӣ - тадқиқотиро дар ин самт вусъат бахшида, баҳри дар истеҳсолот ҷорӣ намудани навгониҳои илм саҳмгузорӣ намоянд.

Таҳти роҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон на фақат ба фаъолияти босамари корхонаҳои ин соҳа вусъат бахшида шуд, балки қисмати зиёди корхонаҳои саноати кӯҳӣ-металлургӣ ба истеҳсоли маҳсулоти тайёр мутобиқ гардонда шуданд. 

Ба таъкиди Пешвои миллат: «Саноати истихроҷи маъдан ва металлургия соҳаҳои пешоҳанги хоҷагии халқи Тоҷикистон буда, воридоти асъори хориҷиро ба мамлакат таъмин менамояд, муаммои шуғли аҳолиро ҳал менамоянд. Вазифаи асосии мо дар шароити истиқлолият аз таҷдид кардани корхонаҳои куҳна ва сохтмони корхонаҳои наве, ки на танҳо истихроҷ ва бойгардонии маъдан, балки маҳсулоти тайёрро таъмин намуда метавонанд, иборат аст».

Бояд зикр намуд, ки бо вуҷуди сол аз сол рӯ ба инкишоф овардани соҳаи саноати кӯҳкорӣ, коркарди конҳои канданиҳои фоиданок ва металлургия, барои рушди босуръати он ҳаллу фасли як зумра муаммоҳо хеле муҳим аст. Аз ҷумла, тайёр намудани мутахассисони баландпояи ватанӣ, ҷорӣ намудани техникаву технологияи навтарин дар раванди коркарди конҳои канданиҳои фоиданок ва металлургия мутобиқи меъёрҳои байналхалқӣ, дар истеҳсолот ҷорӣ намудани роҳу усулҳои пешқадам ва сарфакоронаи коркарди конҳо, таъмини самаранокии истеҳсолот ва ғайра. Дар ҳаллу фасли ин муаммоҳо бояд олимону тадқиқотчиён, навоварону мутахассисон мунтазам саъю кӯшиш намуда, ҳиссагузорӣ намоянд.

 

А. САДРИДДИНОВ, 

Ҳ. РАҲИМОВ, 

омӯзгорони Донишкадаи кӯҳию

металлургии Тоҷикистон