Мақолаи Муҳаммад Саидвалӣ таҳти унвони «Тухмипарварӣ. Соҳа ғамхории сидқӣ мехоҳад, на сатҳӣ», ки аз 2 апрели соли гузашта  таҳти № 66 дар рӯзномаи «Ҷумҳурият» ба нашр расидааст, аз ҷониби ходимони соҳавии Институти зироаткории Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон мавриди баррасию таҳлил қарор гирифт. 

Муаллиф дар матлаб  масоили ҷамъоварӣ ва нигоҳдории навъу намунаҳои зироатҳои кишоварзӣ, авлоди ёбоии онҳо дар бонки миллии захираҳои генетикӣ, истифодаи тухмиҳои ватанӣ, ихтирои нав, санҷиши давлатӣ, ноҳиябандӣ ва ҷобаҷогузории он, ҳосилнокӣ, бартарии тухмиҳои ватанӣ нисбат ба навъҳои хориҷии воридшуда, дастгирии хоҷагиҳои тухмипарвариро дар такя ба гуфтаҳои корманди масъули Маркази миллии захираҳои генетикии АИ Тоҷикистон Некрӯз Ализода ба миён гузоштааст. 

Маҳз дар посух ба суоле, ки дар мақола гузошта шудааст: «Чаро деҳқонон аз тухмии маҳаллӣ, бахусус ғалладона, картошка ва маҳсулоти полизӣ, кам истифода мебаранд?» изҳори андеша кардан мехоҳем. 

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки ҳоло дар истеҳсолот беш аз 70 навъи зироатҳои ғаллаи ватанӣ, аз қабили навъҳои беҳтарини гандуми «Ормон», «Ориён», «Зироат-70», «Фарҳодӣ-60», «Шумон», «Шокирӣ», «Файзбахш», «ИЗ-80», «Лалмикор-1»,  «Президент», тритикалеи «Умед», «Акбар», ҷави «Баракат», «Пӯлодӣ», «Ифтихор - 86», «Меҳан», ҷавдори «Вахш-116», «Вахш -128» сулии «Тезпазак», «Тоҷикӣ -50», «Тоҷикӣ - 70», шолии «Панҷрӯд», «Саразм», нахӯди «Зимистон», «Муқтадир», мушунги хӯрокаи «Лалмӣ 126», «Бадахшонӣ», «Серҳосил»,  ҷуворимаккаи навъи «Дилшод», «Ҳосилот», «Шуҳрат», «Баракат»,  беш аз 10 навъи ватании картошка  бештар «Тоҷикистон»,  «Шукрона», «Ғончӣ», «Каримӣ», «Сурхоб», «Дурахшон», «Файзобод», «Вомар», зироатҳои полизӣ харбузаи  «Кӯкча-588»,  ҳандалаки  «Шакарпалак-544», «Бухоро-33», тарбузи  «Сиёҳпӯсти Вахш», «Рахш», кадуи «Химчамиён», «Ошкаду», «Атласкаду»  васеъ кишт карда мешаванд. Ҳамаи ин тухмии навъи ватанӣ ва маҳсули дасти олимону кормандони соҳаанд. Ҳосилнокии навъҳои гандум аз ҳар гектар дар заминҳои лалмӣ 35-40 ва дар заминҳои обёришуда то 70 сентнер буда,  шолӣ 60 - 80, ҷуворимакка 75-90, картошка 250-300, полизиҳо 320 - 380 - сентнерро ташкил медиҳад.

Тибқи маълумоти раёсати тухмипарварии Вазорати кишоварзӣ,  соли 2020 ба миқдори 735 тонна ва соли 2021 ҳамагӣ 174 тонна тухмии гандуми навъҳои «Масковская-56», «Масковская-39», «Мироновская-808», « Антонина», «Веха»  ва 360 тонна тухмии картошкаи навъи «Манифест» ва «Янка» аз хориҷи кишвар ворид  шудааст, ки дар қиёс ба навъҳои ватанӣ хеле  кам мебошад.

Дастгирии давлатии хоҷагиҳои тухмипарвар, ки дар шабакаи тухмипарварӣ фаъолият менамоянд, ҳамеша зери таваҷҷуҳ аст. Онҳо тавассути барномаҳои ҳукуматӣ, бахусус «Барномаи рушди соҳаи тухмипарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2021-2025», ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 апрели соли 2021, таҳти № 117 тасдиқ гардидааст, дастгирӣ ёфта, занҷираи тухмипарварӣ тадриҷан беҳтар мегардад.

 

Раҳмон САИДЗОДА, н.и.кишоварзӣ,

Шарофиддин КАРОМАТОВ, н.и.кишоварзӣ,

ходимони Институти зироаткории 

Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон