Кӯлу дарёҳои Тоҷикистон дорои беш аз 60 намуд моҳӣ аст. Барои рушди моҳипарварӣ дар кишвар шароитҳои мусоид фароҳам буда, Барномаи рушди моҳипарварӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2018-2022 қабул шудааст. Бархӯрдории хоҷагиҳои моҳипарварӣ аз имтиёзҳои андозӣ барои рушди соҳа нақши муҳим гузошта, истеҳсоли моҳӣ дар мамлакат афзун гашт. Аз ҷумла, тибқи таҳлилҳои оморӣ, соли 2021 дар хоҷагиҳои моҳипарварии ҷумҳурӣ сайди моҳӣ 4 ҳазору 389,4 тоннаро ташкил намуд, ки нисбат ба соли 2020-ум 123,2 дарсад зиёд аст. 

 

Ташкили ҳавзҳои моҳипарварӣ имкони хуби роҳандозии сайёҳии моҳидорӣ мебошад. Имрӯзҳо яке аз намудҳои сайёҳие, ки талаботи дӯстдоронаш дар ҷумҳурӣ дар ҳоли афзоиш аст, ин сайёҳии саргузаштӣ тавассути моҳидорӣ маҳсуб меёбад. Тибқи арзёбиҳо рушди сайёҳии моҳидорӣ дар шаҳру ноҳияҳои Кӯлоб, Левакант, Данғара, Муъминобод, Дӯстӣ, Ҷалолиддини Балхӣ, Абдураҳмони Ҷомӣ афзалият дорад. 

Дар байни сайёҳон ҳавасмандии гирифтани мустақилонаи моҳӣ дар ҷараёни сафар, бевосита пухтан ё омода намудани он маъмул буда, баҳри ҷалби сайёҳон ба ин минтақаҳои кишвар ҳам аз нигоҳи сайёҳии дохилӣ ва ҳам байналмилалӣ созгор мебошад. 

Алимаҳмад Гулов, номзади илмҳои биологӣ, директори Ассотсиатсияи моҳипарварии вилояти Хатлон, иброз медорад, ки моҳипарварӣ яке аз соҳаҳои муҳим ба шумор рафта, дар рушди иқтисоди ҷумҳурӣ, сабади истеъмолӣ, амнияти озуқаворӣ нақши муҳим дорад.  

Дар вилояти Хатлон 271 хоҷагии  моҳипарварӣ дар 2 ҳазору 691,1 гектар замин вогузор шудаанд. Соли 2021 истеҳсоли моҳӣ дар хоҷагиҳои моҳипарвари вилоят 3 ҳазору 303, 2 тоннаро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2020-ум 752 тонна зиёд аст. 76 дарсади истеҳсоли моҳии ҷумҳурӣ ба вилояти Хатлон рост меояд. Дар вилоят 8 намуди моҳӣ, аз ҷумла оилаи карбҳо, амури сафед парвариш мешаванд. 

- Моҳиҳоро аз вилояти Краснодари Федератсияи Россия меорем, - иброз дошт А. Гулов. - Ҳоло бошад, бо дастуру ҳидоятҳои Пешвои миллат ва бо истифода аз имтиёзҳои пешбинишуда дар вилоят инкубаторҳо барои бозтавлиди кирминаи моҳӣ барқарор шуда истодаанд, ки барои рушди соҳа заминаи мусоид фароҳам меоранд. 

Мо обанборҳои калон дорем, назири Норак, Бойғозӣ, Сангтӯда, Сангтуда 2, Сарбанд, Муъминобод, ки ҳамаи ин иқтидор барои рушд мебошанд. Дар шаҳри Левакант сад дар сад ва дар ноҳияи Муъминобод қариб 80 дарсади ҳавзҳои моҳипарварӣ барои рушди сайёҳии моҳидорӣ омодаанд. Танҳо лозим аст, ки хоҷагиҳои моҳипарварӣ бо ширкатҳои сайёҳӣ ҳамкорӣ кунанд, хатсайрҳо ташкил намоянд. 

Ба ақидаи коршиносон, барои пешрафти ин намуди хизматрасонӣ яке аз масъалаҳои асосӣ омода намудани мутахассис аст. Моҳипарварӣ аз мутахассис ё ин ки роҳбаладе, ки ба ҳавз сайёҳонро меорад, донистани нозукиҳои моҳипарвариро талаб мекунад. Яъне, роҳбалад тавонад ба сайёҳ маълумотро дар бораи навъҳои моҳӣ, шароити парвариш, ғизонокӣ, мавсимҳои моҳидорӣ дурусту саҳеҳ манзур намояд. Тарғибу ташвиқи моҳидорӣ низ яке аз масъалаҳои муҳим дар рушди он дониста мешавад. Дастурамалу буклетҳо нисбат ба ҷалби сайёҳон ва рушди сайёҳии моҳидорӣ камтар аст. Дигар ин ки корро тавре ташкил кардан даркор аст, ки ба табиат зарар нарасад.

Тавре мутасаддиёни ширкатҳои сайёҳӣ иброз медоранд, моҳидорӣ дар навбати худ сафар ба кӯҳистонро низ дар бар мегирад. Масалан, сайёҳон дар вилояти Суғд метавонанд барои истироҳат ва моҳигирӣ ба Ҳафткӯл ва Кӯли Калон раванд. Дар Бадахшон меҳмонон метавонанд дар Булункӯл ва дарёи Мурғоб гулмоҳӣ шикор кунанд. Вале, дар дарёҳо моҳӣ кам аст. Бинобар ин, агар парвариши моҳӣ дар обанборҳои мамлакат зиёд карда шавад, ҳавасмандон бештар хоҳанд буд. Зеро одамоне ҳастанд, ки вақти холии худро бо моҳидорӣ гузарондан мехоҳанд, аммо на дар ҳама ҷо шароит ҳаст. Агар ба онҳо таҷҳизот, хӯроки сабук, мошин, хайма дода шавад, дар он сурат шумораи муроҷиаткунандагон зиёд мешавад. Аз ин рӯ, рушди ин намуди сайёҳӣ ба манфиати кор хоҳад буд. 

Ҳоло дар Тоҷикистон ин навъи истироҳат ҳанӯз кам истифода мешавад, вале мо бояд ояндаро дар назар дошта бошем. Тобистон дар шаҳр ҳаво гарм аст, бисёр одамон мехоҳанд дар вақтҳои холӣ ба тамошои табиат раванд. Моҳидорӣ ба онҳо имкони хуби истироҳат дар табиат ва оромишро медиҳад. Бо фароҳам омадани шароит, дар баробари дигар хизматрасониҳо, моҳидорӣ метавонад ба яке аз самтҳои сердаромад барои ташкилкунандагони он гардад.  

 

Шаҳноз ҚУРБОН, «Ҷумҳурият»