Дар Академияи миллии илмҳо бахшида ба 90 - солагии Шоири халқии Тоҷикистон Муъмин Қаноат ҳамоиши илмӣ - оммавӣ доир шуд. Дар он устодони илму сухан, аз ҷумла Аскар Ҳаким, Шоири халқии Тоҷикистон, барандаи Ҷоизаи ба номи Абуабдуллоҳ Рӯдакӣ, Ортиқи Қодир, Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон, профессор Аламхон Кӯчарзода, ширкат ва суханронӣ намуданд. «Мақоми Муъмин Қаноат дар адабиёти муосири тоҷик» мавзуи меҳварии ҳамоиш буд.

Зикр шуд, ки Муъмин Қаноат ба майдони назми тоҷик бо тозакориву тозагӯйи ворид шуда, дар он  бо сабки хос эҷод кардааст. Дӯстдорони олами назм баъди нашри аввалин маҷмуаи шеъраш - «Шарора» ӯро чун шоири маъниҷӯву навовар дарёфтанд. Ҳатто чанде аз шеърҳои маҷмуа нотакрору нодир ва ягона арзёбӣ шуданд. Чунончи:

Кӯҳи Варзобро чӣ даврон аст,

Гӯё пири гулфурӯшон аст.

Ҷомаи беқасаб ба бар дорад,

Локии шоҳӣ дар камар дорад.

Саллаи сурх гирди сар дорад,

Сабади гул ба пеши бар дорад.

Ин шеърро дар  зоти худ он солҳо ягона хонда, Аскар Ҳаким гуфт: «Дар шеъри тоҷик ба воситаи тасвир гуфтани маънӣ ва мазмун аз  ҳамин шеър оғоз шуд.  Ҳарчанд дар гузашта дар шеър тасвири табиат ба назар мерасид, мазмунро ифода намекард. Тасвир ҷон надошт. Аммо дар шеъри Муъмин Қаноат, тасвир ба забони худаш суҳбат мекунад. Дар шеъри ӯ манзараи табиати кишвар, ҳувияти миллии халқи тоҷикро мебинед. Устод  аз аввалин шоироне буданд, ки  ба чунин масъалаҳо аҳамияти амиқ доданд ва ин хусусият дар эҷодиёти минбаъдаи ӯ инкишоф ёфт. Дар шеърҳои минбаъдааш  арзишҳои  маънавии халқи тоҷик  бори нахуст барҷаста нишон дода шуданд».

Фарҳод Раҳимӣ, президенти АМИТ зимни суханронӣ ёдовар шуд, ки Муъмин Қаноат узви вобастаи АМИТ буд. Яъне, на танҳо шоир, балки олим ва муҳаққиқи варзида низ маҳсуб меёфт. Донандаи хуби таърих буд ва ҳам дониши хуби фалсафӣ дошт.

Дар ҳамоиш, ҳамчунин, ҳунари достонсароии устод Муъмин Қаноат  ва вижагиҳои хоси достонҳои офаридаи ӯ баррасӣ гардиданд. Таъкид шуд, ки муҳимтарин хосияти достонҳояш он аст, ки шоир  дар онҳо дарди ҷомеа, башариятро чун дарди худ бозгӯ кардааст, аз ҷумла дар «Сурӯши Сталинград». Ин достон баъдан ба забонҳои дигар низ нашр шуда ба шоир шуҳрати ҷаҳонӣ овард. Барои ин ва «Модарнома»-аш Ҷоизаи  давлатии Иттиҳоди Шуравиро ба даст овардааст. «Гаҳвораи Сино», «Созҳои Шероз», «Масъуднома» аз ҷумлаи достонҳои дигари офаридаи ӯ мебошанд, ки дар адабиёти тоҷик мондагоранд. 

  

Фарзона ФАЙЗАЛӢ, «Ҷумҳурият»