Дар партави Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз 7 июли соли 2022, № АП – 227, “Дар бораи баргузор кардани Озмуни ҷумҳуриявии "“Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат”" ба ифтихори 115-солагии академик Бобоҷон Ғафуров

Таълиф ва интишори шоҳасари безаволи «Тоҷикон. Таърихи қадимтарин, қадим ва асрҳои миёна» (нашриёти «Наука»-и Маскав, соли 1972, ба забони русӣ)-ро метавон ҷасорат,  матонат, фидокорӣ ва корномаи илмии аллома Бобоҷон Ғафуров дар роҳи ҳимоя, поягузории истиқлоли маънавӣ, ғоявӣ, фарҳангӣ, таърихӣ, сиёсӣ ва истиқлоли воқеии имрӯзаи тоҷикон номид.

Бобоҷон Ғафуров дар ин асари худ қариб тамоми натиҷаву дастовардҳои илми таърихнигорӣ ва ховаршиносии шуравӣ ва ҷаҳониро то ибтидои солҳои 70-уми асри ХХ таҳлил ва ҷамъбаст намудааст.

«Тоҷикон» дар ҳаёти илмии мамлакат падидаи нодир гардида, дар саҳифаҳои рангини илми таърихнигорӣ, ховаршиносии шуравӣ,  ватанӣ ва хориҷӣ бо ҳарфҳои зарин сабт шуд. Далели ин гуфтаҳо аз ҷониби доираҳои маъруфи илмии шуравӣ ва хориҷӣ эътироф гаштани маҳсули меҳнати олими маъруфи тоҷик буд. Ба он бостоншиносон, муаррихон, шарқшиносони номии шуравӣ тақриз навишта, баҳои баланд додаанд.

«Тоҷикон» дар хориҷи кишвар низ шуҳрат ёфта, ховаршиноси машҳури амрикоӣ, профессори Донишгоҳи Ҳардвард Ричард Фрай ва шарқшиноси чех Иржи Бечка заҳмати олими тоҷикро баланд арзёбӣ намудаанд.

Тарҷумаҳои порчаҳои алоҳидаи «Тоҷикон» соли 1977 дар маҷаллаи «Шаҳроҳи абрешим» (Ҷопон), соли 1978 дар Варшава (Полша), соли 2006 дар Деҳлӣ (Ҳиндустон, ба забони англисӣ, ду ҷилд) ба табъ расиданд. Соли 1984 бошад, бо ҳуруфоти арабиасос дар Кобул (Афғонистон) нарш шуд. 

Дар даврони соҳибистиқлолӣ ин асари мондагор соли 1998 ба истиқболи 1100-солагии Давлати Сомониён ва 90-солагии зодрӯзи академик бо ҳуруфоти кириллӣ ва арабиасоси тоҷикӣ, соли 2008 бахшида ба 100-солагии аллома ва соли 2011 ба муносибати Ҷашни 20-солагии Истиқлоли давлатӣ ба забони англисӣ дар тарҷумаи олими намоён, профессор Парвона Ҷамшедов аз рӯи матни русии китоб аз нашр баромад.

Қобили зикр аст, ки шоҳасари безаволи Бобоҷон Ғафуров “Тоҷикон” дар давоми панҷоҳ соли пас аз нашри русии он (1972) 11 маротиба ба забонҳои тоҷикӣ, русӣ, лаҳистонӣ, англисӣ ва ӯзбекӣ ба табъ расидааст, ки далели маҳбубтарин ва серхонандатарин будани ин асари нодир маҳсуб ёфта, дар байни асарҳои таърихӣ назир надорад.

Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ аз 26 декабри соли 2019 қайд намуданд, ки “таърихи пурифтихори халқи тоҷик мактаби бузурги худшиносӣ, худогоҳӣ мебошад. Ва мо вазифадорем, ки ба он арҷ гузорем, саҳифаҳои дурахшон, қаҳрамонию диловарии гузаштагони худро омӯзем ва онро ҳамчун ғояи ватандӯстию садоқат ба Ватан ташвиқ намоем”.

Сарвари давлат ҳамон вақт ба Ҳукумати мамлакат супориш доданд, ки бо мақсади омӯзиши амиқи таърихи пурифтихори халқи тоҷик китоби “Тоҷикон” аз ҳисоби Фонди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон нашр шуда, то Ҷашни 30-солагии Истиқлоли давлатӣ аз номи Роҳбари давлат ба ҳар як оилаи кишвар тақдим гардад. Ва он соли 2020 бо сарсухани пурмуҳтавои Президенти мамлакат “Шиносномаи миллат” бо теъдоди 1 миллиону 600 ҳазор нусха бо сифати баланд нашр гардида, марҳила ба марҳила дастраси ҳар як оилаи тоҷикистониён шуд.

Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 7 июли соли 2022, № АП – 227, “Дар бораи соли 2023 баргузор кардани Озмуни ҷумҳуриявии "“Тоҷикон” – оинаи таърихи миллат"" ба ифтихори 115-солагии академик Бобоҷон Ғафуров иқдоми навбатии наҷибу хирадмандонаи Пешвои миллат ва идомаи мантиқии иқдоми Сарвари давлат дар амри арҷгузорӣ ба таърихи пурифтихори миллати тоҷик, омӯзиши амиқи корнамоиҳои ниёгонамон, таҳкими ҳисси худогоҳӣ, худшиносӣ, ифтихори ватандорӣ, ҳофизаи таърихӣ ва гиромидошти номи ин абардмарди таъриху тамаддуни тоҷикон маҳсуб меёбад.

Маҳз барои чунин фидокорӣ, ҷоннисорӣ, саҳми арзандаву шоён, бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз 8 сентябри соли 1997 ба фарзанди бошарафи халқи тоҷик Бобоҷон Ғафуров унвони олии Қаҳрамони Тоҷикистон дода шуд.

Ҳамин тавр, аллома Бобоҷон Ғафуров бо тамоми осори пурарзиши илмиаш марбут ба таърих, фарҳанг ва тамаддуни тоҷикон ва, албатта, бо асари гаронсанги худ «Таърихи мухтасари халқи тоҷик» ва хосатан бо гули сари сабади мероси пурбаракаташ – «Тоҷикон» поягузор ва машъалафрӯзи таърихи миллати тоҷик маҳсуб меёбад.

 

Шавкат ШАРИФОВ, 

дотсенти Донишгоҳи давлатии Хуҷанд 

ба номи академик Бобоҷон Ғафуров