Чанде пеш нашриёти «Шарқи озод» маҷмуаи эссе, сафарнома ва ҳикояҳои рӯзноманигор ва адиб Алӣ Ҷӯра «Тулуи беғуруб» - ро ба табъ расонд. Китобро сарсухани ба хубиву бо меҳр нигоштаи Нависандаи халқии Тоҷикистон Кароматуллоҳи Мирзо ҳусни оғоз бахшидааст. Устод аз рӯзгору осори муаллиф ба некӣ ёд карда, роҷеъ ба махсусияти эссе ва сафарномаҳояш хеле батафсил андешаҳояшро иброз намудааст. Қисмати сеюми маҷмуа низ, ки ҳикояҳои муаллифро дар бар гирифтааст, аз назари адиб дур намонда. Мо низ сафари хешро ба олами эҷоди Алӣ Ҷӯра аз ин ҷода пеш гирифтем. 

Ҳикояи нахустини китоб «Дутор» аст. Дар он аз қисмати талхи наврасе ҳикоят мешавад, ки замони пурташвиши ҷанг вайро пеш аз муҳлат бузург карда. Ӯ нишонае аз падари хеш ва писари дар ҷанг шаҳидгаштаи мӯйсафеди Карим Фарҳод ва ягона такягоҳи модар аст. Мӯйсафед, ки ба ғайр аз духтараш Соҷида фақат ҳамин  писару модарро дошт, пеш аз марг ягона дороии арзишманди хеш-дуторро ба ӯ медиҳад. Аз ин ба баъд дутор таскинбахши қалби пур аз дарду ғами аҳли деҳ ва моломоли ишқу зиндагии худи ҷавон мегардад. 

Як лаҳзаи ҳаёти мушкили баъдиҷангиро муаллиф дар ҳикояи хеш устокорона ба қалам кашида, дар он ҳам дарду алами мардум, ҳам мушкилоти зиндагии замони ҷангу баъдиҷангӣ ва ҳам ҷӯш задани меҳри зиндагӣ дар қалби ҷавонону наврасон хеле нишонрас мунъакис намудааст. Ба мисли мусиқии ҷолиби зиндагӣ, ки дар он ҳам ғаму ҳасрат ҳасту ҳам ишқу умед, ҳикоя дар худ марги мӯйсафеду писари ягонааш, падари писару маросими ёдкарди бобои Карим ва низ нафаси субҳи атрогини деҳро тавъам бо ҳарфу ҳиҷоҳои одамону ғалоғулаи атроф ва хаёлпардозиҳои ошиқбачаеро хеле зебо дар худ ғунҷондааст. 

Қаҳрамони ҳикояи «Зоғи сиёҳ» низ писарбачаи хурдсолест, ки ҳоло ба ҳодисаҳои дар атрофаш рухдиҳанда дуруст сарфаҳм намеравад. Ӯ кӯшиш ба харҷ медиҳад, то ҳодисоти замонашро бо дид ва ҷаҳонбинии худ мутобиқ созад. Падарро савори аспи сафед дидан аз қалбу нияти покаш дарак медиҳад. Дар тасвири падар низ аз тахайюлоти бойи кӯдаконааш истифода мебарад. Падар шубон аст, мардест, ки масъулияти нигаҳбонии як тӯдаи калонро бар дӯш дорад. Чун паҳлавон (дар қисса човандоз омада) аз иҷрои ин кор ба хубӣ ҳам мебарояд. Фақат чун балои осмонии ба сарашон омада дар чормағзи ҳавлӣ ҷой гирифтани зоғи сиёҳ писаракро нороҳат месозад. Вай бо ҳисси зотии хеш аз пешомади нохуше дарак меёбад ва мутобиқ ба тавони хеш бо он мубориза мебарад. Дар ин ҳикоя низ воқеаҳо бо марги падар ба охир мерасанд, вале нуктаи ҷолиб ин аст, ки писар чун идомадиҳандаи умри ӯ ба ҳимояи модар бармехезад.

Ҳикояи «Камони қомат» бо чунин суханон оғоз мегардад: «Гоҳе дар кӯчаҳои деҳ бо пире нуронӣ дучор меоям, ки қоматашро бар асои дасташ такя дода роҳ меравад». Воқеаҳои зиёде, ки Абдулло-паҳлавон аз сар мегузаронад, дар инкишофи табиати хислаташ таъсири амиқ доранд.  «Қомати камони бобои Абдулло замоне рост мисли сарв буд. Чун ӯро мебинам қиссаҳои зиндагияш ёдам меояд. Қиссаҳое, ки бо шавқ нақл мекунад. Ҳамон қиссаҳое, ки осори худро дар ҷисми Абдулло - паҳлавон гузоштаанд ва ҳамроҳи ӯ зиндагӣ мекунанду шояд баъди ӯ чун афсонаҳои рангин боқӣ монанд...» Акнун ягона такягоҳаш асои ӯст, ки ҷисми пирамардро ҳамвора бо тамоми бори гарони хотироташ мебардорад... 

Дар маҷмуъ, гирудорҳои Алӣ Ҷӯра нишон медиҳанд, ки ба адабиёти мо боз як нафари дигаре бо ҷиддияти том ворид мешавад, ки даъвоҳои зиёде ҳам дорад. Кӯшиши ба адабиёт ворид намудани навгониҳояш ҳам аз чашми тезбин панаҳ нахоҳад монд.  Малака ва маҳорати кофии эҷодӣ низ дорад. 

Ҳар кас мувофиқи андеша ва завқи худ аз маҷмуаи нави Алӣ Ҷӯра «Тулуи беғуруб» чизеро мехоҳад, дарёфт менамояд. Муҳим ин, ки навиштаҳояш бо забони хеле фаҳмо ва самимияти хос офарида шудаанд. Дар замони мо ин ду чиз хеле камёфт ва пурарзишанд.

 

М. ТАБАРӢ, «Ҷумҳурият»