Забон дар ҳамаи давру замонҳо як рукни давлатдорист. Аз рӯйи диди сарварони давлат бо забон ҳадафҳои сиёсии онҳо муайян мегарданд. Нуқтаи назари сарвар ва ходимони давлатӣ ба мақоми забон дар ҷамъият, тадбирҳои давлатӣ оид ба амали забонҳо ва роҳу усулҳои иҷрои он сиёсати забонро дар мамлакат фароҳам меорад.

Ин иддаоро таҷрибаи таърихии Тоҷикистони тозаистиқлол собит кард ва зиёда аз он бо бурҳону далелҳои воқеӣ ғанитар намуд. Падидаи Тоҷикистон дар бобати ҷойгоҳи иҷтимоию сиёсии забон дар давлатдорӣ ғанитар аст. Он дар гузоришоти Сарвари давлати мо бисёрҷабҳа, яъне дар робита бо таърихи миллат, дар давлатдорӣ, ташаккули маънавияти ҷомеа, ифтихори миллӣ, масъалаҳои бузургдошт, тозаву беолоиш маҳфуз доштани забони модарӣ маънидод мешавад. Дар суханрониҳои Президенти мамлакат Эмомалӣ Раҳмон арзишҳои иҷтимоӣ, сиёсӣ ва фарҳангии забони тоҷикӣ аён мегарданд. Чунончи, Сарвари давлат дар Паёми худ ба муносибати 20-солагии Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» чунин гуфтанд: «Забони давлатӣ, бешубҳа, яке аз арзишҳои бузурги миллӣ ва пояҳои давлатдории миллӣ, гузашта аз ин, нишонаи возеҳи истиқлолияти сиёсӣ ва таҷассумгари таърихи пурнишебу фарози халқи тоҷик маҳсуб меёбад». Дар ин як ҷумла сухан аз арзиши миллӣ, пояи давлатдории миллӣ, нишони возеҳи истиқлолияти сиёсӣ ва таҷассумгари таърихи халқи тоҷик будани забони тоҷикӣ меравад. Муҳимтар аз ҳама он аст, ки андешаҳои Сарвари давлат дар амалияи зиндагиву фаъолияти халқи тоҷик таҷассум ёфт, ки ин падидаи серҷабҳаро дар таърихи забон бояд аз дастовардҳои пурарзиши илми забоншиносии иҷтимоӣ (сотсиолингвистика) шумурд. Алҳол метавон гуфт, ки дар Тоҷикистон ба туфайли ташаббус ва кӯшишҳои пайгиронаи Пешвои миллат муҳтарам  Эмомалӣ Раҳмон дар як муддати кӯтоҳи таърихӣ дар фаҳмиши моҳият ва корбурди забони миллӣ нуқтаи назар ва таҷрибаи ғаноманди амалӣ ба даст омад, ки аз он, дар маҷмуъ, сиёсати забон фароҳам мегардад. 

Аз ин нуқтаи назар, бо эътимод метавон гуфт, ки саҳми Президенти мамлакатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ташаккули сиёсати забон ниҳоят бузург аст. Зикри мақоми бузурги забон дар таърихи халқи тоҷик, қонуниятҳои умумии инкишофи забон дар марҳилаи ҳозира, тадбирҳои беҳтар кардани таълими забонҳо ва бисёр масъалаҳои дигар дар гуфтаи зерини муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон равшан ифода ёфтаанд: «Истиқлолият бо забон робитаи бевосита дорад. Инкишофу рушди забон нишондиҳандаи пешрафт ва комёбиҳои миллат ва давлат аст. Забони тоҷикӣ, ки аз шевотарин, ғанитарин ва қадимтарин забонҳост, моро на танҳо бо кишварҳои ҳамзабон ва ҳамфарҳанг мепайвандад, балки оинаи таърих ва давлатдории мо мебошад”.

Ҳаёт муттасил пеш меравад. Он дар назди ҷомеаву давлат ва рукнҳои он вазифаҳои нав ба нав мегузорад. Ин буд, ки Сарвари давлат зарурати қабули қонуни нави забонро ба миён гузошт, ки он таълиф гашт ва пас аз муҳокимаву таҳрир 3 октябри соли 2009 дар Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба тасвиб расид. 

Қонуни нав ба рушди забони давлатӣ дар қаламрави Тоҷикистон нигаронда шудааст. Он вазифаҳои навбатии давлат ва ҷомеаро муайян менамояд. Истифодаи васеи забони давлатӣ дар соҳаи технология, компютерикунонӣ, интернет, такмили таълими забони давлатӣ дар гурӯҳҳои тоҷикию ғайритоҷикии мактабҳои миёнаву олӣ, тарбияи ифтихори миллӣ аз забони модарӣ, баланд бардоштани фарҳанги суханварӣ, таҳқиқи ҳарҷонибаи қоидаву қонунҳои забони давлатӣ аз ҷумлаи вазифаҳои муҳими навбатӣ маҳсуб меёбанд.

Таъсиси Кумитаи забон ва истилоҳот дар назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо 20 воҳиди корӣ аз далелҳои равшани ғамхории Сарвари давлат дар рушду нумӯи забони тоҷикӣ ба шумор меравад.

“Забон рукни асосии миллат ва давлат аст, миллату давлат соҳиб ва пуштибони забонанд. Забон омили асосии рушду камоли миллат ва давлат аст. Ин аст, ки забон ва давлату миллат дар паноҳи якдигаранд”, – таъкид намуданд Пешвои миллат.

 

Абдусаттор АБДУҚОДИРОВ, профессори ДДХ ба номи академик Бобоҷон Fафуров