илм
"Таърихи халқи тоҷик"
мукаммалтар шуд
Ҷилди шашуми китоби "Таърихи халқи тоҷик" ҳам то рӯзҳои ҷашни 20-солагии истиқлолияти ҷумҳурӣ ба дасти хонандагон мерасад. Ин ҷилдҳо кадом воқеаҳои таърихи кишварро дар бар мегиранд? Даврони соҳибистиқлолии кишвар дар китоб чӣ гуна инъикос ёфтааст? Зӯҳрои Сафарзода, хабарнигори рӯзнома, бо ин ва дигар пурсишҳо ба Абдулло Ғафуров, номзади илми таърих, дотсент, мудири шӯъбаи таърихи муосири Пажӯҳишгоҳи таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии АУ Тоҷикистон, роҳбари ҳайати таҳририяи ҷилдҳои 5, 6 - и китоб, муроҷиат кард.
-Пажӯҳишгоҳи Шумо дар солҳои истиқлоли миллӣ шаш ҷилд "Таърихи халқи тоҷик"-ро ба табъ расонд. Лутфан, тавзеҳ диҳед, ки ҳар ҷилд кадом асрро фаро мегирад?
-Кор рӯи китоб ҳанӯз солҳои 80-уми асри гузашта аз ҷониби кормандони Пажӯҳишгоҳи таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии Академияи улуми Тоҷикистон оғоз гардид. Аммо бо таъсири вазъи сиёсӣ муддате ин кор ба таъхир афтод. Нимаи дуюми солҳои 90-ум олимони пажӯҳишгоҳ аз нав ба омода намудани китоб шурӯъ карданд. Ҳамин тариқ, дар арафаи ҷашни 1100-солагии давлати Сомониён ҷилди аввал, солҳои 2003, 2005 ҷилдҳои 2 ва 5 ба табъ расиданд. Ба иллати набудани мутахассис ҷилди 3 чоп нашуд. Ин ҷилд бояд ибтидои солҳои 90 -ум навишта мешуд. Тавре маълум аст, ҳодисаву воқеаҳои дар ин давра рӯйдода, ба парокандашавии бисёр мутахассисон оварда расонданд. Бисёр ходимон ба кори дигар гузаштанд ва ё аз ҷумҳурӣ рафтанд. Бо ҳамин сабабҳо ин ҷилд сари вақт ба табъ нарасид. Ҷилди 4 соли 2010 ба табъ расид.
Ҷилди аввал аз давраи қадим то ҳазораи 1 то милод, дуюм аз ҳазораи милодӣ то давраи Сомониён, сеюм аз замони Сомониён то замони Темуриён, чорум аз замони Шайбониён то давраи Инқилоби Октябрро дар бар мегирад. Ҷилди 5 яке аз давраҳои муҳим ва пурҳаводиси ибтидои солҳои 20-и асри гузашта - солҳои барқароркунии Ҳокимияти Шӯравӣ то давраи Ҷанги Бузурги Ватаниро инъикос кардааст. Сарфи назар аз он ки ин ҷилд аз назари хронологӣ хеле хурд аст, яъне на чанд садсола, балки ҳамагӣ 20-25 солро дар бар мегирад, он яке аз марҳилаҳои пурҳаводис ва муҳимтарини таърихи халқи тоҷик аст. Он раванди бисёр мушкили барқароркунии Ҳокимияти Шӯравӣ, ба ҷумҳурии мухтор ва мустақил табдил ёфтани Тоҷикистон, коллективонии хоҷагии қишлоқ, маҳви бесаводӣ, сохтмони пояҳои саноати имрӯзаи Тоҷикистон ва амсоли инҳоро инъикос мекунад.
Ҷилди 6 - ум аз соли 1941 то соли 2010 - умро дар бар гирифтааст. Яъне дар он таърихи замони истиқлолро низ бозгӯ намудем. Ин давраи мушкилтарини таърихи миллат мебошад.
- Асар аз таърихи қаблӣ, ки дар замони шӯравӣ ба табъ расида буд, чӣ тафовут дорад?
-Имрӯз пас аз ба табъ расидани се ҷилди "Таърихи халқи тоҷик", ки солҳои 1963-65 бо ташаббуси Бобоҷон Ғафуров чоп шуда буд, ин таърих дар шакли мукаммал ба хонандагон пешкаш мегардад. Зеро аз чопи ин китобҳо 40-45 сол гузашт ва дар ин муддат баъзе аз саҳифаҳои торики таърих бо саъю талоши олимони бостоншинос ва мардумшинос рӯшан гардиданд. Асарҳои бисёрҷилдаи фундаменталӣ дар муддати кӯтоҳ навишта намешаванд. Онҳо бояд фарогири ҳақиқати таърихӣ бошанд.
- Чопи ҷилди сеюм кай пешбинӣ шудааст?
- Роҳбарияти пажӯҳишгоҳ кӯшиш дорад, ки то охири ҳамин сол ҷилди сеюм аз чоп барояд.
- Нуктаҳои муҳими ҷилди шашум, таърихи замони истиқлоли Ҷумҳурии Тоҷикистон, кадоманд?
- Ҷилди 6-ум ҳамаи воқеаҳои нимаи дуюми асри 20 ва аввали асри 21-ро дар бар мегирад. Ин рӯйдодҳо бо ҷанги шаҳрвандӣ пайванданд. Мо кӯшиш кардем ҳамаи навгониҳои сиёсати дохиливу хориҷӣ, ҳаёти иқтисодӣ ва фарҳангиро ба қалам биёрем, то насли имрӯза тавонад аз нигоҳи илмӣ бо таърихи начандон дур ва муосири хеш ошно шавад.
-Дар таълифи шаш ҷилд кадом таърихнигорон ширкати фаъол доштанд?
-Аксари кулли муаллифон олимони Пажӯҳишгоҳи таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии Академияи улуми Тоҷикистонанд. Аҳрор Мухторов, Нӯъмон Неъматов, Юсуф Ёқубов, Рақиб Абдулҳайев, Наим Ҳотамов, Виктор Дубовитский, Раҳим Масов, Назаршо Назаршоев, Борис Литвинсий ва дигарон дар навиштани ҷилдҳои гуногун иштирок доштанд.
-Маҷмӯа ба забони русист. Он кай ба забони тоҷикӣ ба табъ мерасад?
-Тавре гуфтам, навиштани китоб замони шӯравӣ ба забони русӣ оғоз шуда буд ва ба ҳамин забон идома ёфт. Бозгардони он ба забони тоҷикӣ дар ояндаи наздик пешбинӣ шудааст.
-Пажӯҳишгоҳ барои таълифи таърихи миллат ҳоло чӣ нақшаҳои дигар дорад?
- Таҳқиқот дар атрофи таҳияи асари "Таърихи илми халқи тоҷик", омода намудани харитаи бостоншиносии Тоҷикистон, омӯзиши таърихи фарҳанги миллат ва амсоли инҳо давом дорад. Шӯъбаи таърихи муосир бошад, ният дорад то рӯзҳои ҷашни истиқлолият "Очеркҳои таърихи Тоҷикистони соҳибистиқлол"-ро манзури хонандагон гардонад.
Баёни ақида (0) Санаи нашр: №: Мутолиа карданд: 5569
