маориф
МАКТАБИ ОФТОБӢ ДАР ДОҒИСТОН
Деҳаи Доғистони ноҳияи Шӯрообод аз дигар деҳоти ҷумҳурӣ бо мактабаш фарқ мекунад. Дар он соли дуюм аз панелҳои офтобӣ истифода мебаранд. Дар дабистони кӯҳистон барқи офтобӣ? Он чӣ хоса мактабест, ки аз офтоб рушанӣ мегирад?
Мактабест муқаррарӣ, гузашта аз ин, нав ҳам нест, соли 1975 сохта шудааст. Синфхонаҳояш шояд солҳои аввал зебою барҳаво буданд, аммо имрӯз ба чашми ман, ки ин ҷо аз пойтахт омадаму на маркази савдо, меҳмонхона, бозор ё ягон идораи давлатӣ, балки пеш аз ҳама, бинои мактабро беҳтарин иморати шаҳру навоҳӣ дидан мехостам, дилгир намуд. Шояд баъди ин ҳолаташро дидан, сарони маорифи ноҳияву вилоят дар паҳлуи бинои асосӣ боз як бино бунёд кардаанд бо синфхонаҳои барҳавою равшан, то ки хонандаҳо дар шароити беҳтар дониш андӯзанд. Рӯзҳои наздик бинои нав мавриди истифода қарор мегирад.
Вақте ба мактаби офтобӣ омадем, аз ҷумла омӯзгори фанни информатика Баҳриддин Мирзоев бо хонандаҳо дарс мегузашт. Ҳарчанд ин вақт дар деҳа қувваи барқ маҳдуд аст, мактаб бо барқ таъмин буд.
- Мо 14 компютер дорем. Ҳамааш коршоям. Солҳои пеш вақте барқро қатъ мекарданд, муҳаррики дизелиро ба кор медаровардем. Ду сол инҷониб, пас аз насб кардани панелҳои офтобӣ бо барқ таъминем ва дарси информатика низ сари вақт гузаронда мешавад, - бо қаноатмандӣ гуфт Баҳриддин Мирзоев.
Дар ҳама синфҳо, ҳуҷраи омӯзгорон ва долон чароғ буд. Чун нисфирӯзӣ ҳаво ба қадри кофӣ равшан буд, чароғҳоро фурӯзон накардаанд, сарфакоранд дар мактаб.
- Ба сарвари ширкати “Системавтоматика”, марди сахӣ Умархон Мадвалиев изҳори сипос мекунам, ки барои мактаби мо панелҳои офтобиро ройгон насб кард ва дигар аз барқ азоб намекашем, - гуфт директори дабистон Латиф Назриев. - Чун барқи офтобӣ бепул аст, маблағ ҳам сарфа мешавад.
Воқеан, мактаби Доғистони дурдаст аз нахустин дабистонҳои ҷумҳурист, ки бо ибтикори Ҷамъияти саҳомии “Системавтоматика” аз неруи сабз - нури офтоб истифода мебарад. Зимни суҳбат бо сардори он, доктори илми физика Умархон Мадвалиев маълум шуд, ки “Системавтоматика” дар ҷумҳурӣ чанд сол боз бо истифодаи манбаи алтернативии неруи барқ - офтоб дар соҳаҳои гуногун машғул мебошад. Дар ин ҷода ба як қатор комёбӣ низ ноил гаштааст. Чун муште аз хирвор панелҳо ва коллекторҳои офтобиро дар беморхонаи Қарияи боло, Бонки миллии Тоҷикистон, истироҳатгоҳи “Баҳористон”, бинои серошёнаи истиқоматӣ дар пойтахт метавон ном бурд.
Ширкат бо мақсади истифодаи неруи сабзи дигар - шамол бо омӯзиши иқтидори он машғул аст. Агар иқтидори шамоли ин ҷо кофӣ барояд, бунёди неругоҳи шамолӣ лоиҳаи пилотии ширкат дар Шӯрообод хоҳад шуд.
“Ҳангоми дар деҳа оид ба шамол тадқиқот бурдан бо вазъи ин мактаб шинос шудем. Ва қарор додем, ки он лоиҳаи пилотии мо дар истифодаи неруи алтернативии офтоб дар соҳаи маорифи ҷумҳурӣ мешавад. Аз ҳисоби ширкат дар боми он панелҳои офтобӣ гузоштем. Ин кумаки мо ба омӯзгорону хонандагон аст, ки норасии неруи барқро ҳис накунанд”, - гуфт Умархон Мадвалиев.
Дар мактабҳои кишвар фасли сармо ҳангоми норасоии барқ генераторҳо истифода мешаванд. Ба фикри ӯ “Генераторҳо ду камбудии ҷиддӣ доранд. Аввалан, дар ҳавои сард истифодаашон душвор аст. Дуюм, барои хариди чунин таҷҳизот ва сӯзишворӣ пайваста маблағи зиёд зарур меояд. Барои насби панелҳои офтобӣ бошад, як бор пул сарф мекунеду баъд 15-20 сол бе хароҷоти иловагӣ аз барқаш истифода мебаред”.
Тоҷикистон захираи бузурги гидроэнергетикӣ дорад. НБО сохта мешаванд. НБО - Роғун мавриди истифода қарор гирифтанаш на танҳо эҳтиёҷи дохилиро пурра қонеъ месозад, балки дар ояндаи наздик Тоҷикистонро ба содиркунандаи барқ табдил медиҳад. Имрӯз бошад, мисоли мактаби Доғистон муфидии истифодаи неруи офтобро нишон медиҳад, ки он ҳамчун об арзон аст. Яъне метавонем дар ноҳияҳои дурдаст, ки он ҷо имкони сохтмони НБО - и хурд нест, аз ин неруи алтернативӣ истифода намоем. На танҳо дар мактабҳо балки дар дигар соҳаҳо низ.
Хуршеди ҶОВИД,
“Ҷумҳурият”
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 19.11.2015 №: 230 Мутолиа карданд: 1571
