энергетика
РУШДИ ГИДРОЭНЕРГЕТИКА РУШДИ ТОҶИКИСТОН АСТ
Захираҳои гидроэнергетикии Тоҷикистон беназир буда, барои истеҳсоли барқи обӣ дар кишвар имкониятҳои хеле зиёд фароҳам меорад. Бо назардошти ин, ҳанӯз аз солҳои 20 - 30-юми асри гузашта захираҳои гидроэнергетикии Тоҷикистон аз тарафи мутахассисони баландпояи Иттиҳоди Шӯравӣ мавриди омӯзишу таҳқиқот қарор гирифта, аз ҳамон овон сохтмони неругоҳҳои барқи обӣ оғоз ёфтанд.
Тоҷикистон вобаста ба имконоти гидроэнергетикии худ, мебоист ба кишвари асосии истеҳсолгари барқ барои Осиёи Миёна ва Қазоқистон табдил меёфт ва газу мазут ба дигар мақсад сарф мегашт. Аз рӯйи ин нақша, Тоҷикистон дар Иттиҳоди Шӯравӣ ба кишварҳои аз ҷиҳати истеҳсоли неруи барқ хеле мутараққӣ табдил ёфт. Овардани ҳамин далел кофист, ки дар давоми бист соли баъди Ҷанги Бузурги Ватанӣ (солҳои 1948 – 1968) агар истеҳсоли барқ дар миқёси олам 6 баробар ва дар Иттиҳоди Шӯравӣ 12 баробар афзоиш ёфта бошад, дар кишвари мо 22 баробар зиёд шуд.
То октябри соли 2009 мо шомили Шабакаи ягонаи энергетикии давлатҳои Осиёи Марказӣ будем ва ҳар сол дар давраи тирамоҳу зимистон аз кишварҳои ҳамсоя то 2 миллиард кВт.соат барқ ворид менамудем. Октябри ҳамон сол, дар оғози фаро расидани сармо, кишвари моро аз Шабакаи ягонаи энергетикии Осиёи Марказӣ ҷудо карданд ва дигар ягон имкони аз хориҷ интиқол додани барқро надорем. Фақат самараи рушди соҳа ва тадбирҳои фаврӣ буданд, ки таъминоти барқро беҳтар намудем. Ин, пеш аз ҳама, аз сиёсати амиқу созандаи энергетикии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон маншаъ мегирад.
Дар Тоҷикистон пурра ба истифода додани неругоҳҳои барқи обии «Сангтӯда-1» ва “Сангтӯда-2”, навбати аввали МБГ-Душанбе - 2 ва зиёда аз 360 неругоҳи хурди барқи обӣ имконият доданд, ки иқтидори энергетикии мамлакат ба миқдори 1040 мегаватт зиёд ё ба қадри 24 дарсади иқтидорҳои аз замони шӯравӣ то имрӯз истифодашаванда афзун гардад.
Баробари бунёди иқтидорҳо, сохтмони инфрасохтори энергетикӣ низ ба таъминоти барқ ба мардум мусоидат менамояд ва боиси рушди соҳа гардидааст. Ба истифода додани хати интиқоли барқи 500кВ «Ҷануб-Шимол» шабакаи энергетикии моро муттаҳид сохт. Дар ҳафтоду нуҳ соли мавҷудияти шабакаи энергетикии Тоҷикистон қисмати ҷануб ва маркази Тоҷикистон, ки вобаста ба шароити табиӣ қисми зиёди иқтидорҳои энергетикӣ дар ин ҷо воқеанд, аз шимоли кишвар ҷудо буд. Дар дигар мамолик ва кишварҳо низ хатҳои интиқоли барқ бунёд меёбанд, вале дар чунин шароит ва релефи мураккаб бунёд намудани хати интиқоли барқи баландшиддат амали хеле ҷасурона ва шоистаи таҳсин аст.
Дигар омили муҳим таҷдиду барқарорсозии иқтидорҳои мавҷуда мебошад. Дар чанд соли охир дар асоси нақшаву тадбирҳои стратегӣ таҷдиду навсозии иншооти амалкунандаи энергетикии Норак, Қайроққум, Сарбанд ва Варзоб амалӣ гардида истодаанд. Ҳамзамон бо ин, як ҷо бо шарикони рушд, аз ҷумла бо Бонки умумиҷаҳонӣ корҳои тадқиқотии лоиҳаи неругоҳи Роғун, инчунин таҳияи лоиҳаи хатти интиқоли барқи байналмилалии “CASA -1000” идома доранд.
Дар соҳа душвориҳо ҳанӯз зиёданд. Баъзан суол пайдо мешавад, ки мо ин қадар иқтидорҳои нав бунёд намудем, истеҳсоли неруи барқ афзуд, чаро то ҳол маҳдудият боқӣ мондааст? Бояд хотиррасон намуд, ки дар давраи истиқлолият, вобаста ба пешрафти иқтисодиёт ва беҳбудии ҳаёти мардум, талабот ба барқ низ зиёд гардид. Масалан, шумораи аҳолии кишвар дар давраи истиқлолият беш аз 65 дарсад афзоиш ёфта, ҳазорҳо манзили истиқоматӣ ва оилаи нав бунёд шуданд. Фақат дар давоми солҳои 2013 - 2014-ум 2 миллиону 100 ҳазор метри мураббаъ манзил сохта, ба истифода дода шудааст. Илова бар ин, дар ин давра 17320 корхонаву коргоҳҳои нави истеҳсоливу хизматрасонӣ ба кор оғоз карданд, ки ин ҳама истеҳсоли неруи барқи иловагиро тақозо дорад.
Новобаста ба ин, дар заминаи сиёсати амиқ дар кишвар соҳаи гидроэнергетика рушд меёбад. Ин талаби айём низ ҳаст. Чанде пеш зимни суханронии худ дар Конфронси 21-уми тарафҳои Конвенсияи қолабии Созмони Милали Муттаҳид дар бораи тағйири иқлим, дар Фаронса, Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон, аз ҷумла, қайд намуданд, ки рушди соҳаи гидроэнергетика аз самтҳои афзалиятноки фаъолияти ҷумҳурӣ дониста мешавад.
Ин гуфтаҳо, ки аз тадбирҳои боз ҳам бузургтар бобати рушди соҳаи энергетика башорат медиҳад, ҳам энергетикҳои кишвар ва ҳам аҳолии мамлакатро, ки дар фаслҳои сард аз барқ камбуд доранд, дилгарм менамояд. Нур аз дур намоён аст ва ҳама мутмаинем, ки дар заминаи сиёсати созандаи Президенти мамлакат Эмомалӣ Раҳмон ба истиқлолияти энергетикӣ расидани мо хеле наздик аст.
Нозир ЁДГОРӢ, нависанда
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 19.12.2015 №: 253 Мутолиа карданд: 15161
