номаҳо
ҚООНИРО БИХОНЕМ Ё НЕ?!
Дар саҳифаи 221 – и китоби дарсии «Адабиёти тоҷик» барои синфи 10, ки дар КВД «Комбинати полиграфии шаҳри Душанбе», соли 2014 нашр гардидааст, муаллифон У. Тоиров, М. Солеҳов, Р. Шарифов навиштаанд: «Сохтори ҳикояҳо низ дар ин ду асар («Парешон» -и Қоонӣ ва «Гулистон» - и Саъдии Шерозӣ – Ҷ. С.) яксон нест. Ҳикояҳои Саъдӣ хеле кӯтоҳ, пурмазмун, сертаъсиртар (аҷаб калимае сохтаанд «пуртаъсиртар»-ро истифода мекарданд, беҳтар набуд?) ва аз нигоҳи ҳунар ҳам басо ҳунармандонаву ҷолибанд.
Ин тарзи офариниш дар асари Қоонӣ нисбатан заъиф (риояи имло на шарт аст?) ва аз нигоҳи ҳунар сусттар аст. Ӯ бештар ҳикоятҳоро тӯлонӣ баён намуда, ҳадафро кашол медиҳад (кашол додани ҳадафро бори аввал мехонам).
Дар асари Саъдӣ санъати дӯстдоштаи ӯ дар баёнаш насри мусаҷҷаъ аст (чӣ ҷумлаи ғарибу парешоне), ки аз саҷъ хеле хуб кор мегирад. Ин ҳолат (воқеан ҳолат аст?) дар асари Қоонӣ каме костааст («коста шудани ҳолат») низ ғариб менамояд). Саҷъро Қоонӣ хеле зиёд ба кор мебарад, вале тӯлонию маснӯъ. Хонандаро хаста мекунад, зеро дарки маъно каме душвор мегардад».
«Бубин тафовути раҳ аз куҷост то ба куҷо». Қоонӣ, ки дар асри 19 дар Шероз чашм ба олами ҳастӣ мекушояду баъдҳо аз худ осори мондагор мегузорад, бо Саъдии Шерозӣ, адиби забардасти ҷаҳонӣ (асри 12) муқоиса карда мешавад. Ҳар адиб дар адабиёт мақом ва ҷойи худро дорад. Ба пояи «Гулистон» дар ҳама асрҳои баъдӣ ҳеҷ асаре, ки дар пайравияш навишта шудаанд, нарасидааст. Адибони пайрав низ ин мақсадро надоштанд ва низ медонистанд, ба пояи Шайх Саъдӣ наметавон расид. Бо вуҷуди ин ман ҳаргиз зиди ин қиёсот ё худ муқоиса карданҳо нестам. Аммо равост, ки шоире бузургу шуҳратёрро дар назди хонандаи синфи 10 ин қадар паст бифарорему беҳунар (нисбатан ҳам бошад) муаррифӣ бикунем? Хонанда пас аз ин Қоониро дӯст медорад ё адибе «нисбатан заъиф» мешуморад?
Ба пиндори ин ҷониб, вазифаи муаллифони китобҳои дарсии адабиёт тухми муҳаббати адабу аҳли онро дар дили хонандагон коштан аст. Агар ба ин сурат таълиф бикунанд, ба Қоонӣ ва мисли ӯ адибоне ҳеҷ кас дилбастагӣ пайдо наменамояд. Мебояд хонандаи мактаби таҳсилоти миёнаи умумиро аз донишҷӯи соҳаи филологияи тоҷики мактабҳои таҳсилоти олии касбӣ ва муҳаққиқ фарқ кард.
Чанд саҳифа пештар аз ин, дақиқтараш саҳифаи 214 муаллифон навиштаанд: «Қоонӣ бо шеъргӯӣ дар овони 10-12 –солагӣ шурӯъ намуда, аз худ осори адабии арзишманде боқӣ гузоштааст». Магар мумкин аст, ки «осори адабии арзишманд» -ро ба хонандаи синфи 10 чунин муаррифӣ бинамоянд? Шояд пас аз ин гуна муаррифӣ аксар хонандагон бо шубҳаи зиёд аз худ суол бикунанд: «Қоониро бихонем ё не?!».
Ҷ.САМИЪЗОДА, шаҳри Душанбе
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 10.03.2016 №: 48 Мутолиа карданд: 7739
