туризм
ПАРКИ МИЛЛӢ БЕҲТАРИН МАКОН БАРОИ САЙЁҲӢ
Парки миллии Тоҷикистон, ки бо бузургӣ, ёдгориҳои таърихӣ, анвои гуногуни набототу ҳайвоноти нодираш дар қаламрави Осиёи Марказӣ беназир аст, аз минтақаҳои муҳими сайёҳии кишвар ба шумор меравад. Он дар қисмати марказии Помиру Олой ҷойгир буда, масоҳати умумиаш 2, 6 миллион гектарро ташкил медиҳад. Ин макони афсонавӣ соли 2013 ҳамчун мавзеи нодири табиӣ ба Феҳристи ҷаҳонии ЮНЕСКО шомил шуд.
Аз сабаби он ки то ин дам ба ин макон дасти одамизод камтар расида, он чизе, ки таърих аз худ боқӣ мондааст, шаклу намуди худро дигар накардааст. Яъне, дар он ҳама чиз на ба таври сохта, балки он гунаест, ки табиат офарида. Табиаташ зебову пурасрор аст. Ҳангоми сафар ба парк ҳар нафар на танҳо аз тамошои табиати зебо ҳаловат мебарад, балки метавонад аз парандагону ҳайвоноти нодир, баландтарин қуллаҳои Осиёи Марказӣ, кӯҳҳои азими яхин, кӯлҳову чашмаҳои софу зулол, ки ҳар кадом дар худ сирру асрори зиёд доранд, дидан кунад. Вақеан ҳам, ҳеҷ чизе бештар аз ин наметавонад барои як нафар сайёҳи хориҷӣ диққатҷалбкунанда бошад.
Шумо боре шунидаед, ки дар ҳудуди як парк 400 кӯл мавҷуд ва бар зами ин, оби ширини софу зулол дошта бошад? Не, албатта. Чунин манзараро ба ҷуз аз Парки миллии Тоҷикистон дар ҳеҷ кишвари Осиё наметавон мушоҳида намуд. Онҳо аз ҳамдигар дар масофаи 1 - 2 киллометр ҷойгиранд. Калонтарини онҳо Сарез, Қаракӯл ва Яшикӯл ба шумор мераванд ва тибқи маълумотҳо танҳо захираи оби Сарез беш 17 километри мукааб обро ташки мекунад.
Ба иттилои директори парк Девлох Мирзоев калонтарин пиряхҳои Осиёи Марказӣ низ маҳз дар ҳамин мавзеъ ҷойгиранд. - Ба ин хотир, онро манбаи асосии оби минтақа меноманд. Танҳо пиряхи калонтарини Осиёи Марказӣ - Федченко 10, 2 дарсади манбаи захираи оби Помирро ташкил менамояд. Дар ҳудуди парк, ҳамчунин, 10 пирях мавҷуд аст, ки зиёда аз 2 километр масоҳат дорад, - мегӯяд ӯ.
Ин аст, ки парк аз ҷиҳати захираи об беҳамто арзёбӣ мегардад. Гармчашмаи ин макон барои сайёҳон на танҳо макони истироҳат, балки табобати хубест. Қумзори гарми Яшилкӯл, ки ҳамасола садҳо одамон барои табобат ба он ҷо мераванд, хеле машҳур аст.
Тибқи иттилои дастрасшуда ҳоло дар парк 162 навъи паранда мавҷуд аст, ки дар маҷмӯъ 13 намуди парандагони Осиёи Марказиро ташкил мекунанд. Қози кӯҳӣ, каргаси барфӣ, ришкалон, бургут, улари тибетӣ, моҳихӯраки бур барин парандагоне, ки дар ин макон зиндагӣ мекунанд, ба «Китоби сурхи Тоҷикистон» шомиланд.
Гӯсфанди кӯҳии помирӣ (Марко Поло), бабри барфӣ, бузи кӯҳии сибирӣ, гурги сурх аз нодиртарин ҳайвоноти макон ба шумор мераванд.
-Дар парк, ҳамчунин, рустаниҳои нодире, ки дар бисёре аз кишварҳо аллакай аз байн рафтаанд, нашъу нумӯъ доранд. Ба ин хотир, он, ҳамзамон метавонад яке аз лабораторияҳои табиӣ барои гузарондани таҳқиқоти илмӣ гардад. Хусусан, барои биологҳо мавзеи хеле мусоиди озмоишӣ мебошад, - мегӯяд Убайд Акрамов, муовини директори Муассисаи давлатии ҳудудҳои махсус муҳофизатшаванда.
Коршиносону муҳаққиқони кишварҳои Муғулистон, Ҷопон, Олмон ва Британияи Кабир борҳо аз парк дидан намуда, ин маконро иншооти таърихии инъикоскунандаи пайдоиши ҳайёт дар рӯи Замин номидаанд. Зеро дар он нишонаҳои аввалини истифодабарии олоти мисину пӯлодӣ ва ашёҳои дигар баҳри парвариш ва ром намудани ҳайвоноти ёбоӣ, шикор ва муборизаҳои дастаҷамъона зидди ҳайвоноти ваҳшӣ мушоҳида мешавад. Дар он, ҳамчунин, объектҳоеро метавон вохӯрд, ки таърихи миллионсола доранд ва дар давраи гузариш аз замони мезазой ба таърихи полионтологӣ шакли худро дигар накардаанд.
Дар ин макон аз тарзи солшумории шамсӣ, ки ба асрҳои 5 – 6 - и пеш аз мелод рост меояд, маълумот метавон пайдо намуд. Мавзеъҳоеро низ метавон вохӯрд, ки дар онҳо асрҳои пеш метеоридҳо афтидаанд ва изи онҳо то баҳол нигоҳ дошта шудааст. Мутахассисон ин ва дигар хусусиятҳои паркро мавриди омӯзиш қарор дода, ба хулосае омаданд, ки дар Парки миллии Тоҷикистон маълумотҳое мавҷуданд, ки на танҳо хусусияти минтақавӣ, балки умумиҷаҳонӣ доранд ва омӯзиши ҳамаҷонибаи онҳо дар таърихи инсоният саҳифаи наверо боз хоҳад кард.
Фарзона ФАЙЗАЛӢ, «Ҷумҳурият»
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 11.07.2018 №: 136 Мутолиа карданд: 1125
