ҳуқуқ
КОНСТИТУТСИЯ ВА ТАҲКИМИ ҲОКИМИЯТИ СУДӢ
Имрӯз кишвари мо аз файзу баракати Истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдати миллӣ дар шоҳроҳи рушди устувор қарор дошта, сатҳу сифати зиндагӣ, маърифату ҷаҳонбинӣ ва эҳсоси худшиносиву ифтихори миллии ҳамватанонамон торафт густариш меёбад. Махсусан, ҳокимияти судӣ ба туфайли қабули Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳким ёфт.
Бояд зикр намуд, ки Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон имрӯз дорои нишона ва хусусиятҳое мебошад, ки онҳо барои эъмори давлати муосири демокративу ҳуқуқбунёд замина гузошта, дар илми муосири ҳуқуқ ҷузъи таркибии қонунҳои сатҳи олӣ эътироф гардидаанд. Аз ҷумла, мустақилияти судҳо ҳамчун механизми асосии кафолати ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ба ҳисоб меравад. Танҳо суди мустақил имкон дорад, ки ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро аз дахолати дигарон самаранок ҳифз намояд.
Аз тарафи дигар, яке аз дастовардҳои бузурги Конститутсия дар баробари ҳокимияти қонунгузор ва иҷроия, ба рукни алоҳида ва мустақили ҳокимият ҷудо кардани ҳокимияти судӣ мебошад. Конститутсия ва қонунҳои амалкунандаи кишвар вазифаҳои асосӣ, усулҳои ташкилёбӣ ва фаъолияти мақомоти судиро ба танзим дароварданд. Мувофиқи талаботи Конститутсия ҳокимияти судӣ мустақил буда, ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд, манфиати давлат, ташкилоту муассисаҳо, қонунияту адолатро, ки Конститутсия, дигар қонунҳои ҷумҳурӣ, инчунин, санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофкардаи Тоҷикистон муқаррар намудаанд, ҳифз менамояд ва ҳокимияти судӣ вазифаи конститутсионии худро ҷиҳати таҳкими ҳамаҷонибаи қонуният ва таъмини адолати иҷтимоӣ анҷом медиҳад.
Ҳокимияти судӣ то соли 1999 дар тобеияти ҳокимияти иҷроия - Вазорати адлия қарор дошт. Дар асоси тағйиру иловаҳое, ки ба Конститутсия (соли 1999) барои таҳкими ҳокимияти судӣ, хоста гирифтану пешбарии номзадҳо ба вазифаи судя, озод намудани онҳо аз вазифа мақоми коллегиявӣ - Шӯрои адлия таъсис дода шуд, ки ҳамчун ниҳодҳои босалоҳият раванди ислоҳоти судӣ - ҳуқуқӣ тамоми паҳлуҳои ҳаёти ҷомеаро фаро гирифтааст. Аммо давра ба давра татбиқ шудани ислоҳоти судӣ - ҳуқуқӣ ва дар доираи он такмилу таҳкими сохтор ва фаъолияти мақомоти судӣ, мустаҳкам намудани асосҳои моддиву техникии онҳо ва беҳтар кардани вазъи ҳуқуқиву иҷтимоии судяҳо аз ҷумлаи ин тадбирҳо ба шумор меравад. Мувофиқи тағйиру иловаҳои ба Конститутсия воридшуда (соли 2016) дар самти таҳкими мустақилияти ҳокимияти судӣ корҳои муайян амалӣ гардиданд. Дар ин раванд, Шӯрои адлия барҳам дода шуд ва масъалаҳои вобаста ба интихобу ҷобаҷогузории кадрҳо, баланд бардоштани сатҳи касбияти судяҳо ба зиммаи Суди Олӣ ва Суди Олии иқтисодӣ вогузор гардиданд.
Бо таъкиди Пешвои миллат: «Мо барои ташаккули низоми судии кишвар, баланд бардоштани мақоми ҳокимияти судӣ дар ҷомеа ва ба сатҳи байналмилалӣ баровардани он то имрӯз корҳои назаррасеро ба анҷом расондем. Ҳокимияти судӣ минбаъд низ такмил меёбад ва ислоҳоти судиву ҳуқуқӣ идома дода шуда, барои эҷоди заминаи ҳуқуқии ин ҳадафҳо қонунҳои зарурӣ таҳия ва қабул карда мешаванд. Бо мақсади рушди низоми судии кишвар, баланд бардоштани сатҳи касбии судяҳо, нақш ва мавқеи суд дар таъмини воқеии ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои инсон, манфиатҳои қонунии ташкилоту муассисаҳо, сарфи назар аз шакли ташкилию ҳуқуқии онҳо, ҳоло барномаи нави ислоҳоти судиву ҳуқуқӣ барои се соли оянда таҳия шуда истодааст».
Ҳамин тавр, Конститутсия барҳақ мояи ифтихор ва сарфарозии ҳар як шаҳрванди ватандӯст мебошад. Зеро Конститутсия ҳамчун заминаи пойдори тамоми қонунгузории давлат, аз ҷумла ҳокимияти судӣ мебошад. Конститутсия Истиқлолияти давлатиро ба расмият даровард, орзую ормони мардуми барӯманди моро амалӣ сохта, роҳи ояндаи миллати сарбаланди моро ба сӯи бунёди ҷомеаи нав мунаввар гардонд.
Аз ин рӯ, яке аз талаботи муҳими Конститутсия ин эҳтиром, риоя ва иҷрои ҳатмии меъёрҳои он ва қонунҳо мебошад. Зеро қонуният ва тартиботи ҳуқуқӣ омили асосӣ ва зарурии суботу оромии ҷомеа ва дар ин замина, пешрафту созандагии он аст. Барои ноил гаштан ба ин мақсад, пеш аз ҳама, зарур аст, ки эҳтиром, риоя ва иҷрои ҳатмии Конститутсия ва қонунҳо ба ҳукми ниёзмандии ҳамарӯзаи шаҳрвандон дароянд.
Шамъигул НУРУЛЛОЗОДА, судяи суди ноҳияи Рӯдакӣ
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 13.12.2018 №: 246 Мутолиа карданд: 979
