иқтисод
КИШОВАРЗӢ. АҲАМИЯТИ БАҲОДИҲИИ ЗАМИН ДАР РУШДИ ОН
Гузариш ба саноати индустриалӣ - аграрӣ аз ҳадафҳои олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб рафта, баланд бардоштани самаранокии истеҳсолот, мукаммал гардондани механизми низоми соҳаи кишоварзӣ, аз ҷумла истифодаи дуруст ва оқилонаи замин, роҳҳои самарабахши расидан ба мақсад маҳсуб меёбанд. Яке аз омилҳои асосие, ки ба ин механизм таъсир мерасонад, корҳои баҳодиҳии замин мебошад.
Корҳои баҳодиҳии замин одатан аз се марҳила: баҳои сифати хок, тавсифоти замин ва баҳои иқтисодии замин иборатанд. Баҳодиҳии сифати хок муайян намудани баҳои муқоисавии сифати хокҳои гуногун аз рӯйи дараҷаи ҳосилнокии табиӣ, самаранокӣ ва қобилияти истеҳсолии онҳо бо баллҳо мебошад. Баҳои сифати хок нишон медиҳад, ки то кадом андоза як хок аз хоки дигар аз рӯйи ҳосилнокӣ фарқкунанда аст. Умуман, ҳамаи хусусиятҳои хок вобаста ба нишондиҳандаҳои шӯрӣ, гаҷнокӣ, таркиби хок, чуқурии обҳои зеризаминӣ ва ғайра баҳогузорӣ карда шуда, натиҷаи он бо балл ифода мегардад. Натиҷаҳои баҳодиҳии сифати хок барои муайян намудани баҳои иқтисодии замин ва тафриқаи андозситонӣ ҳангоми заминистифодабарӣ ҳамчун асоси илмӣ хизмат мекунанд.
Тавсифоти замин муайян кардани коэффисиенти технологии заминҳои киштшаванда аз рӯйи нишондиҳандаҳои технологии хусусияти хок, релйефи маҳал, шакли майдонҳо, синфҳо аз рӯйи буридашавӣ бо монеаҳо, тезии синфҳои нишебии заминҳо, таркиби механикии хок ва баландии ҷойгиршавии замин аз сатҳи баҳр мебошад. Аз рӯйи ин коэффисиенти технологии замин хароҷоти баҳодиҳии замин барои парвариши зироатҳои кишоварзӣ муайян карда, баъдан барои дақиқ намудани нархи замин ва меъёри андози ягона ва андози замин истифода бурда мешавад.
Ҳар қадаре коэффисиенти технологии умумии тавсифоти қитъаи замин баланд бошад, ҳамон андоза хароҷоти истеҳсолӣ зиёд, даромад аз замин, андоз ва нархи замин паст мешавад ва ҳангоми паст будани коэффисиенти тавсифоти қитъаи замин - баръакс.
Баҳои иқтисодии замин имконият медиҳад, ки меъёрҳои воқеии арзиши замин муайян гардида, андози замин вобаста ба сифат ва арзиши он ҳисоб карда шавад. Чунин корҳо тақсимоти одилонаи андози заминро муқаррар менамоянд. Ҳамчунин, дар вақти баҳогузорӣ дурии қитъаҳои замин аз маркази заминистифодабарӣ ба назар гирифта мешавад.
Ҳамин тариқ, баҳогузории дурусти замин дар соҳаи кишоварзӣ, пеш аз ҳама, ба ҳавасмандии заминдорон, истифодаи оқилона ва самараноки замин, зиёд намудани истеҳсоли маҳсулоти кишоварзӣ ва таъмини амнияти озуқавории кишвар мусоидат мекунад. Институти давлатии лоиҳакашии заминсозии «Тоҷикзаминсоз» - зерсохтори Кумитаи давлатии идораи замин ва геодезии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қаламрави ҷумҳурӣ ягона корхонаест, ки ба гузарондани корҳои баҳодиҳии замини таъйиноти кишоварзӣ барои ҳамаи заминистифодабарандагон, аз ҷумла хоҷагиҳои деҳқонию фермерӣ, машғул аст ва дар самти беҳтару хубтар роҳандозӣ намудани баҳодиҳии замин ҳамеша тадбирҳои муассир меандешад.
С. ФОЗИЛОВ, сардори Экспедитсияи хокшиносӣ ва баҳои замини ИДЛЗ «Тоҷикзаминсоз»,
Х. ЭЛМУРОДОВ, сармутахассиси экспедитсия
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 11.02.2019 №: 31 Мутолиа карданд: 1194
