фарҳанг
РӮЗГОРЕ БАРОИ ИБРАТ
Ҳомид Маҳмудов ҳамчун хатмкардаи “Студияи театрии хонаи маърифати Бухоро” - и шаҳри Маскав аз тамоми нозукиҳои соҳа бохабар буд. Ӯ яке аз аввалинҳо шуда бо даъвати раёсати Ҳукумати Ҷумҳурии навтаъсиси Тоҷикистон ба Душанбе омад. Кори мушкили таъсиси театри касбӣ оғоз гардид. Дар ин роҳ ба Ҳомид Маҳмудов ҳунари коргардонӣ, маҳорати нақшофарӣ ва асосҳои драматургия, ки аз устодони москвагии худ омӯхта буд, ҳамчун асоси маънавӣ хидмат мекард.
Табиист, ки он солҳо пайдо кардани ҳунарпешагону мутрибон барои кори доимӣ дар театри касбӣ мушкил ва тарбияи драманависон, ки дониши чуқури назариявӣ, шиносоӣ бо кори театр, тахайюлоти бою рангин ва ҷаҳонбинии васеъро талаб мекард, боз ҳам мушкилтар буд. Бо асосҳои назариявии драматургия шинос кардани адибон, сайқал додани маҳорати эҷодии онҳо вақти зиёду меҳнати ҳамарӯзаро тақозо мекард. Театр бе драмаҳои кушояндаи хислати қаҳрамонони миллӣ, гузориши масъалаҳои муҳими ҳаётӣ вуҷуд дошта наметавонист. Равандҳои ташаккул ва инкишофи ҳунарҳои таҳиягарӣ, бозигарӣ, саҳнаороӣ ва драманигорӣ дар омезиш бо ҳамдигар ҷараён гирифта, аз бисёр ҷиҳат якдигарро пурра мекарданд.
Театри анъанавӣ ва драмаҳои халқӣ таърихи бою хеле қадима доранд, аммо театри шаклан нав, сифатан баландпоя ва аз ҷиҳати фарогирии масъалаҳои маънавӣ - ғанӣ асарҳои ба худ ҳампояро тақозо мекард. Дигар театр ба қоидаи драмаҳои пешин шомил шуда наметавонист, бинобар ин, театрро лозим меомад, ки аз имкониятҳои худи театр ва сохтори он истифода бурда, асарҳои шоиста биофарад.
Бинобар ин, Ҳомид Маҳмудов мекӯшид ба театр ҳарчи бештар зиёиёнро ҷалб намуда, онҳоро ба иншои драмаҳои миллӣ сафарбар намояд. “Рӯзноманигорон, ҳаводорони санъат ва зиёиёни рӯшанфикр, ғолибан, пйесаҳои начандон калони тарғиботӣ менавиштанд.
Асари “Наврӯз ва Гулчеҳра” яке аз аввалин асарҳои саҳнавии театри тоҷик ба шумор меравад. Асар ба қалами Акмал Аминзода тааллуқ дошт. Ҳомид Маҳмудов ҳамчун таҳиягари намоиш бо муаллиф ҳамкорӣ карда, охири соли 1929 онро рӯи саҳна овард.
Пйесаи А. Мунзим “Сангинбой” низ ба мавзӯи озодии занон бахшида шуда, дар шаклгирии бинои драматургияи миллӣ хишти иловагие шуд. Ҳомид Маҳмудов, ҳамчун ташкилотчии театр ва таҳиягар, аксаран, муаллифонро ба ҳамкорӣ даъват намуда, аз онҳо иншои намоишномаро дар ин ё он мавзӯъ хоҳиш мекард. “Марги рӯза” - и М. Муинзода, “Эшони фиребгар” ва “Ҳаёти нав” - и Т. Самадӣ, “Бой ва Одина” - и М. Юсуфбеков аз ҳамин қабиланд.
“Амир Олимхон” - и Ҷалил Боғдодбеков ва “Шӯриши Восеъ” - и Абдурауфи Фитратро низ метавон маҳсули қадамҳои нахустини драматургияи тоҷик арзёбӣ намуд.
Ба драматургия рӯ овардани адибони ҷавон Мирзо Турсунзода, Ғулом Ализода ва Раҳим Ҷалилро низ аз хидматҳои Ҳомид Маҳмудов донистан ҷоиз аст. Чуноне таҳлили навиштаҳои дар боло зикршуда нишон медиҳад, аввалин намоишномаҳои муаллифони ватанӣ маҳз дар давраи фаъолияти таҳиягарии Ҳомид Маҳмудов рӯи саҳна омадаанд. Бо ёрии пайваста ва коргардонии Ҳомид Маҳмудов зиёда аз 20 намоиш таҳия шудааст. Қисми зиёди ин намоишҳоро асарҳои драматургони тоҷик ташкил додаанд.
Маҳорати касбии Ҳ. Маҳмудов ва қобилияти ташкилотчигию роҳбарии ӯ на танҳо боиси созмонёбии созҳои миллии касбӣ, пайдо гаштани иттифоқи кормандони театр, балки ташаккули драматургияи тоҷик эътироф шудааст, ки ҳақиқати бебаҳс аст.
Лутфулло ДАВЛАТОВ, директори Театри давлатии
академӣ - драмавии ба номи А. Лоҳутӣ
Баҳодур МАҲМУДОВ, директори хона - музейи
Ҳомид Маҳмудов
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 22.02.2019 №: 40 Мутолиа карданд: 926
