Чорводорӣ яке аз бахшҳои афзали маҷмаи агросаноатист, ки барои аҳолӣ  маҳсулоти серғизои гӯшту ширро фароҳам оварда, дар таъмини  амнияти ғизоии кишвар саҳми босазо дорад. Истифодаи самараноки чарогоҳҳо ва захираи кофии хӯроки чорво омилҳои асосии таъсиррасон ба рушди чорводорӣ ба ҳисоб мераванд. Аз ин рӯ, дар шароити имрӯза барои беҳбуд бахшидани ҳолати чарогоҳҳои кишвар андешидани тадбирҳои зарурӣ тақозо мегардад.
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 3,8 миллион гектар чарогоҳ, аз ҷумла 2031283 гектар тобистонаи баландкӯҳ ва кӯҳӣ,  қариб 700 ҳазор гектар зимистона, беш аз 675 ҳазор гектар баҳорию тирамоҳӣ  ва зиёда аз 400 ҳазор гектар  чарогоҳи ҳамафасла, мавҷуд аст. Боиси хушҳолист, ки соли равон бо фароҳам омадани боду ҳавои муносиб, хусусан дар пайи боронҳои саривақтии мавсимӣ, алафҳои гуногуннавъи серғизо - гиёҳу рустаниҳои табиии барои чорво зарурӣ дар чарогоҳҳо ва тамоми талу теппаҳои ҷумҳурӣ хуб сабзиданд.
Тавре мониторинги чарогоҳҳои зимистонаю баҳории хоҷагии «Кангурт» - и ноҳияи Темурмалик ва мавзеъҳои Шаштабақу Оби Гӯр муайян намуд, нисбат ба соли гузашта, ҳосилнокии алафзори чарогоҳӣ имсол ба ҳисоби миёна аз 3 то 3,5 маротиба баланд аст. Бар асоси ин ҳисобҳо, дар 1 гектар алафи хушки хӯрданибоби чорво 8 - 12 сентнерро ташкил менамояд, ки нишондиҳандаи хеле баланд мебошад. Инчунин, наздики 11 ҳазор гектар чарогоҳи зимистонаю баҳории мавзеъҳои хоҷагии ба номи С. Сафарови ноҳияи Балҷувон  санҷида шуд. Ҳисобҳо нишон медиҳанд, ки ҳосилнокии алафзори чарогоҳ ва заминҳои алафдарави мавзеъҳои Зардолудашт, Узнохӯр ва Дарвозакан нисбат ба соли гузашта тақрибан 1,5 – 2 баробар афзуда, ҳосилнокии миёнаи алафи хушк 6 - 7 сентнерро ташкил медиҳад.
Ҳосилнокии заминҳои алафдарави мавзеи Лолазори ноҳияи Данғара аз 1 гектар ба ҳисоби миёна 300 сентнер, массаи сабз ё вазни умумии алафи хушк 100 - 120 сентнер, аз ҷумла массаи хӯрданибоб ба ҳисоби миёна 55 - 65 сентнер - гектар ё 22 - 26 воҳиди хӯрок аз як гектарро ташкил  медиҳад ва захира кардани он барои зимистонгузаронии чорво имконпазиру судманд аст.
Олимони соҳаи кишоварзӣ ба хоҷагидорону кормандони соҳаи чорводорӣ тавсия медиҳанд, ки ҳар чи бештар аз ин имконияти мувофиқ истифода бурда, хӯроки чорворо аз ҳисоби алафҳои табиӣ барои 2 сол захира намоянд. Имконияти пурраи ба воситаи техника даравидани алафзор ва тойбанд кардани алафи даравидашуда мавҷуд аст. Ҳамчунин, дар ҷойҳои махсуси парвариши чорво, аз ҷумла дар хонаҳо низ, барои  таъмини чорвои худ бо хӯроки дурушти табиӣ захира намудани хӯроки чорво лозим аст.
Барои ҷамъоварии алафи табиӣ бояд ҳашарҳо ташкил карда шаванд. Бо ҳашар алафи талу теппаҳоеро, ки имконияти бо техника ҷамъовари кардани он мавҷуд нест, дастӣ даравида, захира намудан мувофиқи мақсад мебошад.
Барои нигоҳ доштани ҳаҷми алафҳои табиӣ ва таназзул наёфтани чарогоҳҳои ҷумҳурӣ технологияи чарогоҳгардонро истифода намудан зарур аст. Масалан, чарогоҳро ба чор ҳисса тақсим намуда, як ҳафта ҳиссаи аввал ва баъд ҳиссаҳои боқимондаи чарогоҳро дар вақти муайянгардида чарондан манфиатнок мебошад. Бо ин усул мо метавонем қитъаҳои чарогоҳро аз хатари таназзулёбӣ эмин дорем.
Ҳоло мавсими ба чарогоҳҳои тобистона рондани чорво оғоз гардидааст. Аз ин фурсат истифода бурда, дар назди кашарҳо алафи табииро барои зимистонгузаронии чорво захира (ғарам) намудан, нақшаи пешакии таъмир ва истифодабарии кашарҳоро барои зимистонгузаронии чорво тартиб дода, сари вақт амалӣ кардан аз вазифаҳои муҳими рӯзмарраанд. Инчунин, дар назди кашарҳо ташкил кардани нуқтаҳои об мувофиқи мақсад мебошад.
Хулоса, чорводоронро зарур аст, ки давоми баҳору тобистони соли равон аз имкониятҳои фароҳамовардаи табиат оқилона истифода бурда, барои зимистонгузаронии солҳои 2019-2020  тайёрии комил бинанд. Чорводорон бояд хуб донанд, ки чунин имконияти табиӣ ҳар сол даст намедиҳад.

 

Файзулло АМИРШОЕВ,
директори Институти чорводории
Академияи   илмҳои кишоварзии Тоҷикистон, доктори илмҳои биологӣ, 
Давлат КОМИЛЗОДА, мушовири АИКТ,  
Толиб ИРГАШЕВ,  сарходими илмии
Институти чорводории АИКТ