фарҳанг
БИРАВ, ЗИ ТАҶРИБАИ РӮЗГОР БАҲРА БИГИР...
Тоҷикон дар таърихи тамаддуни дунё мавқеи хоса доранд. Ин миллатро бо Фирдавсӣ, Умари Хайём, Абурайҳони Берунӣ, Абуалӣ ибни Сино ва дигар фарзандони нобиғааш мешиносанд.
Агар кас гузаштаи аҷдоди худро надонад, инсони комил нест! Ин хитобаи одӣ, вале дар айни замон ҷиддии бузургони илму адаби мо аз қаъри асрҳо ба гӯш мерасад ва ҳушдор медиҳад, ки аз таърихи миллату сарзамин, расму оин ва дину русуми худ мудом воқиф бошем.
Воқеан, таърихро хотираи инсоният меноманд. Пас, ҳар фард бе омӯзиши таърихи кишвари худ аслу насаб ва маърифати бумиву зотиашро пойдору бегазанд нигоҳ дошта наметавонад, аз решаи хеш дур ё канда шуда, ба вартаи гумномӣ ё фано қадам мениҳад ва ба таъбири дигар, «манқурт» мешавад. Яъне, инсон таърихи гузаштаашро фаро нагирад, табиист, ки аз зоти худ, роҳи тайкарда, дастовардҳои сиёсиву фарҳангӣ ва бурду бохти мардумаш ноогоҳ монда, чун махлуқе одамсурат, бепарво, бемасъулият, бенишон умр ба сар мебарад. Ин бадбахтии бузург аст.
Таърих гувоҳ аст, ки аз рӯи чунин беэҳтиётӣ ва воқиф набудан аз гузаштаи хеш қисме аз давлату миллатҳои абарқудрат пора – пора шуда, аз забон ва расму оини хеш маҳрум гардиданд. Дар таърих чунин мисолҳо фаровонанд.
Сарнавишти миллати тоҷик дар тӯли асрҳо баробари дигар мардуми эронинажод басо печида ва пуршебу фароз аст. Халқи тоҷик барои ноил шудан ба озодӣ бо кору пайкор, созандагӣ ва бунёдкорӣ, ақлу заковати фарзандони нобиғааш дар арсаи илму адабу сиёсат, талошҳо баҳри худшиносӣ ва огоҳии миллат бо расидан ба даврони эҳёи давлатдорӣ ва чашидани заҳри шикаст таърихи худро ғаниву рангин сохтааст. Таърихе, ки саршор аз лаҳзаҳои пирӯзӣ, часпу талош барои ташаккули тафаккури милливу ривоҷу равнақи давлатдорӣ, илму фарҳанг ва гулгун аз хуни мардони муборизу фидокор аст.
Аммо пӯшида нест, ки солҳои тӯлонӣ мо аз омӯзиши мероси таърихии халқи худ як андоза дур мондем. Дар мактабу донишгоҳҳо ба мо ва фарзандонамон на таърихи халқи тоҷик, балки гузаштаи халқҳои дигарро меомӯзонданд. Ин муносибати носолим дар таърихомӯзӣ ва таърихдонии мардуми мо рахнае гузошт. Шояд, як сабаби аз асли хеш каме дур мондан ва паст рафтани маънавиёт, коҳидани ахлоқи ҷомеаи мо ҳамин бошад.
Бо шиносоӣ ба таърихи миллати хеш кас аз ҳунари волои давлатдории гузаштагонамон меболад ва баъзан аз шикасти ҳукумат, ҷоҳталабӣ, ҷангу ҷидол ва ҷаҳолату хунрезии бародарон ба хотири тахту тоҷ ва шуҳрату нафс, ки теша ба решаи давлат задааст, тохтутози ваҳшиёнаи аҷнабиён, нобуд шудани мардумони бегуноҳ ва харобу валангор гаштани марказҳои фарҳангӣ дил реш мегардаду ба андеша водор месозад.
Бале, аз дасти чунин фарзандони носипос, ки аз таъриху тамаддун ва фарҳанги ҳазорсолаи хеш бехабаранд, имкон дорад номи чунин як халқе бо ин бузургӣ дар паҳнои таърихи навини башар доғдор гардад.
С. ТАИБОВ, З. ТУРСУНОВА, Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи
Абуалӣ ибни Сино
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 10.10.2019 №: 191 Мутолиа карданд: 1441
