фарҳанг
ТАҶЛИЛИ САДА ДАР ХОРУҒ
Дар майдони Исмоили Сомонии шаҳри Хоруғ Ҷашни Сада бо афрӯхтани гулхани калон, ҳамоиши бошукӯҳ ва барномаи рангини фарҳангӣ хотирмон таҷлил гардид. Ин ҷашни бостониро дар ҳар як ноҳияи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон бо шеваю урфу одатҳои гуногун истиқбол мегиранд. Дар ноҳияи Шуғнон онро Хирпичор, дар ноҳияи Рӯшон Ардон, дар водии Язгулом Гараваш ва дар ноҳияҳои Ванҷу Дарвоз Сада мегӯянд.
Ёдгор Файзов, раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, зимни ифтитоҳи ҳамоиш зикр кард, ки дар эҳё ва тавсеаи ҷашнҳои бостонии миллати тоҷик, аз ҷумла иди Сада, Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нақши бориз доранд. Маҳз бо дастур ва раҳнамоии Сарвари давлат олимону донишмандони тоҷик ба омӯзиши бисёр паҳлуҳои норавшан, аҳамият ва омилҳои хештаншиносию худогоҳии ин ҷашн дар тарбияи ахлоқию маънавии насли имрӯзу оянда, пардохтанд.
Сада таърихи куҳан дорад. Бисёр ҷанбаҳои он ба чор унсур – оташу боду обу хок робита доранд ва бозгӯи таърихи қадимаи тоҷикон мебошанд. Бо паҳн гардидани дини ислом дар Осиёи Миёна мубориза бо идҳои миллӣ, аз ҷумла Сада, оғоз гардид ва диндорони иртиҷоӣ онро чун боқимондаи адёни пешинаи ин минтақа мамнӯъ намуданд. Бо вуҷуди ин, аҷдодони мо тавонистанд, ки онро чун анъанаи фарҳангии ниёгон аз нестшавӣ нигоҳ доранд. Сада чун дигар ҷашнҳои миллӣ дар асри бист ҳам комилан ба гӯшаи фаромӯшӣ гузошта шуда, аз истиқболи ошкорои он мардум ба хотири аз ҷониби сохторҳои ҳизбиву қудратӣ мавриди фишор қарор нагирифтан худдорӣ мекард. Зеро ба ин ҷашнҳои миллӣ зимомдорони вақт тамғаи динӣ зада, таҷлили онҳоро мамнӯъ эълон карда буданд. Аммо ҳатто дар деҳоти дурдаст онро пинҳонӣ истиқбол мегирифтанд. Дар рӯзи даҳуми моҳи баҳман, ки мутобиқи тақвими мелодӣ ба якуми феврал рост меояд, рустаниҳои хушбӯйро болои лахчаи оташ мегузоштанд, ки хонаро бӯи муаттар ва форам фаро мегирифт. Кадбонуҳои хона таомҳои қадимиро аз гандуму зироати лӯбиёӣ ва ширу гиёҳҳои шифобахш омода мекарданд.
Пас аз ин хурду бузурги деҳа дар саҳро гулхан афрӯхта, бо мақсади пок кардани гуноҳҳои худ аз болои он мепариданд. Зеро ба ақидаи онҳо, оташ ҳамаи неруҳои аҳриманиро аз деҳа ронда, рӯҳи инсонҳоро ҳам пок месозад. Ва маҳз аз ҳамин рӯз деҳқонон ба маъракаи киштукори баҳорӣ омодагиро шурӯъ мекунанд. Ба замин хоку пору мепошанд, то барф зудтар об шаваду замин ғизо гирад.
Ба гуфтаи номзади илми таърих Ҳоҷибек Элбон, деҳқонони минтақаҳои кӯҳистон тақвими хоси худро доштанд, ки то ҳанӯз ҳам аз он истифода мебаранд. Мутобиқи ин тақвим, чилаи зимистон аз 20 декабр оғоз ёфта, 1 феврал ба поён мерасад. Ана ҳамин рӯз иди Сада аст.
Дар чорабинӣ бахшида ба Ҷашни Сада бисёр пешқадамони истеҳсолоти шаҳру ноҳияҳои вилоят аз ҷониби раиси вилоят бо ифтихорномаҳо ва мукофотҳои пулӣ қадрдонӣ шуданд. Барномаи фарҳангии ҳунармандони шуъбаи фарҳанги шаҳри Хоруғ ба ҳамоиш шукӯҳи тоза бахшид. Дар ин рӯз, ҳамчунин, намоиш – фурӯши маҳсулоти кишоварзӣ ва саноатии корхонаҳои истеҳсолии шаҳри Хоруғ ва ноҳияҳои вилоят баргузор гардид.
Раҳмони ГУЛЗОР,
“Ҷумҳурият”
Баёни ақида (0) Санаи нашр: 04.02.2020 №: 26 Мутолиа карданд: 887
