Шоҳ аз қаъри асрҳо савори аспи бодпо ҷониби шаҳри Саразм меояд: дар сар тоҷ бо мурғи Ҳумо ва дар даст гурзи салтанат. Бо ҷалолу шукӯҳ меояд. Сайри Панҷакенти Қадим мекунад, акси даст ба девору тоҷи сараш дар деворнигораҳо мебинаду аз ин манзараи ошно қаноатманд мегардад, ки гузаштаи пуршараф ба боди фано нарафта. Баъдан, чун аз он баландӣ ба Панҷакенти муосир менигарад, ба шигифт меояд: шаҳри кӯчакеро, ки ӯ асос гузошта буд, ворисони имрӯзааш ба шаҳри азими шукуфо табдил додаанд, ки тамошои ҳар борааш роҳати дидаву дилҳост.  

Бо хотири болида озими Сари Замин мешавад, ки тантанаи 5500 – солагӣ дорад. Дарвозаи муҳташаму мунаққаше қомат афрохта, ки шаҳри ошною ба дил азизро пешорӯяш мекушояд. Маликаи Саразм, ки пироҳани рахшо аз ақиқу лоҷувард, фирӯзаю яшм ба бар карда, кокулон бо шаддаҳои тиллоӣ баста, ба истиқболаш мебарояд ва бо таъзими хоса эҳтиромаш баҷо оварда, ба тамошои Саразм мебарад. Шоҳ ба чеҳраи зебо, қомати расо ва хироми волои малика чанде дида дӯхта, бори дигар мутмаин мегардад, ки бонувони ин сарзамини ориёиро ҳусну назокати нотакрор арзонӣ насиб гашта. Пасон, ҳар ду пасу пеш аз кӯчаю раста, қасру кӯшкҳои замоне ободу хуррам, ки алъон   макони ҳафриёти ҷаҳонӣ гаштаанд, дидан мекунанд.
Шоҳ аз шаҳомати қадимтарин шаҳри ориёӣ ба ваҷд меояду катибаи Зардуштро замзама мекунад: “Мешавад аз хок ҳам Хуршед ёфт”. Бозёфтҳои пурарзиши Сари Замин як – як пеши назараш меоянд, ки саҳифаҳои тори таърихи миллати тоҷикро рӯшан кардаанд. Деворнигораҳо, сафолпораҳо, кӯраҳо, маъбадҳо, олоти гуногуни филизӣ қисса аз бурду бохти гузашта мекунандаш...
Чанде ба ҳикоёти аз умқи таърих расида гӯш фаро дода, аз эҳёи дубораи ин куҳанмарз шод мешаваду ба ҳамтои худ - эҳёгари Саразм Эмомалӣ Раҳмон, Пешвои феълии тоҷикон, дуруд мефиристад. Вуҷудашро ҳисси ифтихор фаро мегирад. Ифтихор аз ин Вориси асили миллати куҳанрешаи тоҷик, ки на танҳо давлатро эъмору халқро сарҷамъ кард, балки таърихи онро бо бозёфтҳои беназири шаҳрсозию тамаддунофарӣ аз нав зиндаву ба оламиён муаррифӣ намуд.
Шоҳи Суғд ва Маликаи Саразм, ки баъди сайри шаҳри куҳан дар ғояти болидахотирӣ буданд, чолок савори аспҳои бодпо мешаванд ва роҳ мераванд. Чун аз дарвоза бадар меоянд, то нопадид шудан, пайваста ба қафо менигаранд. Ба шаҳраке, ки замоне гаҳвораи умеди орзуҳояшон буд, бо меҳр менигаристанд. Шаҳраке, ки имрӯз нигини пурҷилои шаҳри бостону ҷавони Панҷакент ва Тоҷикистони соҳибистиқлол шуда...        
Меҳрангез ҚОДИРӢ, “Ҷумҳурият”