Марди 70-солае, ки барфи пирӣ рӯи сараш маъво гирифта, ба роҳи оҳани деҳаи Тоҷмаҳал (собиқ деҳаи Лоҳури ноҳияи Данғара) менигараду тамоми зиндагӣ оҳиста аз пеши назараш мегузарад. Ин ҳамон роҳест, ки як замон макони бозии ӯ буду хаёлан ғарқи орзуҳои ширини кӯдакӣ савори қатора ба дуриҳои дур мерафт… Ҳамакнун он кӯдаки шӯху сармаст пири хирадест, ки қатораи умр аз ин рустои хурд то шаҳрҳои бузургаш бурд, вале порае аз қалбаш дар синаи кӯҳ, дар роҳи оҳани Тоҷмаҳал боқӣ монд… Зеро ӯ афтидану боло шуданҳоро дар роҳи ноҳамвори деҳ омӯхтаву ин ҷо номи Ҷаҳонро гирифтааст, ки, баъдан бо роҳи фарохи илм сайри олам карду имрӯз ҳама боифтихор профессор Ҷаҳон Азонзодаш мехонанд. 

Хотироти кӯдакӣ гуворотарин эҳсосест, ки ҳоло низ ҳини ба ёд овардан чашмони муаллим барқ мезананду дилаш ба ҷӯш меояд ва аз он лаҳзаҳо завқ мебарад. Беихтиёр номи падар – Азон Мизоновро вирди забон меорад, ки нахустин омӯзгори зиндагиаш аст. 

«Падарам инсони шарифе буданд. Як умр дар соҳаи кишоварзӣ кор карданд. Бо сахтгириву ҷиддият ва принсипнокию ҳалолкорӣ аз дигарон фарқ мекард. Доим таъкид менамуд, ки «ҳаққи касро нахӯред, ба роҳи бад наравед. Як пора ноне, ки бо арақи ҷабин меёбед, лаззати дигар дорад. Нӯши ҷонатон мешавад. Шумо як пуштибон доред, ки он Ватан аст. Агар хоҳед, ки соҳибобрӯву соҳибэҳтиром гардед, ба Ватан хизмат кунед. Оромише, ки ин ҷо меёбед, дар ҳеҷ гӯшаи дунё нест. Танҳо ва танҳо оғӯши Ватан ба рӯятон ҳамеша боз аст. Аз ин рӯ, барои пешрафташ сидқан талош кунед». Ана бо чунин суханҳову дар чунин муҳит 11 нафар тарбия ёфтем, ки шукр имрӯз ҳама дар зиндагӣ соҳибмақомем, - аз панди падар ёд меорад муаллим ва беихтиёр чеҳраи модар дар пеши чашмонаш гул мекунад. Модари сахтгир ва, ҳамзамон, мушфиқу меҳрубоне, ки ба ҷодаи илм роҳнамоиаш кард.  

Ин зани фариштахӯ  бо меҳмоннавозиаш дар деҳа ном бароварда буд. Аз баландии ҳавлӣ агар чашмаш ба касе афтад, одатан дар атрофи ҳавзи бо дарахтони санҷид иҳоташуда мусофирон ҷамъ меомаданд, дарҳол писаронашро бо хони пур аз нуқлу навою як чойник чой ба суроғашон мефиристод. Хато намешавад агар гӯем, ки ҳеҷ роҳгузаре бе мурооти ӯ аз Лоҳур намерафт. 

Ҳамин тариқ, аз мактаби тарбияи волидон гузаштаву бо ҳидояту роҳнамоиҳои онон дар авҷи камолоти ҷавонӣ тақдир профессори ояндаро ба Душанбе оварду роҳашро ба сӯи илм боз кард. Илме, ки маънои ҳаёташ шуд. Ҳатто, замоне, ки Душанбе дар оташи ҷанг месӯхт, ӯ бо боварӣ ба фардои шукуфони миллат машғули кори илмӣ буд. 

«Хоби шабамро кӯр карда бо тарсу ваҳм шабро дар озмоишгоҳи Пажӯҳишгоҳи гастроэнтерология рӯз мекардам, - бо оби чашм аз даҳшати он рӯзҳо мегӯяд қаҳрамони мо. - Аз ваҳми он, ки ҳадафи ягон тири дайду нашавем, маҷоли ба кӯча баромадан надоштем. Зиндагӣ мушкил мегузашт. Ҳама дар фикри як пора нон буд.  Вале бо кумаки дӯстони хайрхоҳ, аз ҷумла Эдуард Тимохин, Қаюму Иброҳиму дигарон, барои дифои рисолаи докторӣ озими шаҳри Санкт – Петербурги Россия шудам. 8 моҳ роҳбари илмиам – Арбоби илму техникаи Федератсияи Россия, профессор Петр Денисенко парасториамро ба зимма дошт. Вақте рӯзи ҳимоя маро ба аъзоёни комиссия шинос мекунанд, профессор Режинков, ки аз вазъи кишвар огоҳ буд, аз академик Семёнов дар ҳақиқат тоҷик будани маро мепурсад. Семёнов мегӯяд: «Бале инҳо ворисони Синоянд. Миллати сарбаланде, ки дар замони ҷанг ҳам ба олам  олим медиҳад». 

Ман, ки чашм аз чеҳраи гарми муаллим намекандам, хуб пай мебурдам, ки ба ёд овардани он рӯзҳо барояш осон набуду дилашро кӯҳи ғам зер мекард. Вале бо нигаристан ба имрӯзи кишвар ҷои он ҳама ғаму андуҳро хушии ногуфтание гирифт… Аз он меболид, ки қудуми файзбори Пешвои миллат ба кишвар сулҳу сафо овард. 

Аз ин рӯст, ки «Ба қадри Ватан бирасем!» - шиори зиндагиаш шуда. Ҳар бор бо чашмони чун барқ рахшандааш «ба ҳеҷ куҷо наравед. Дар ҳеҷ куҷо Тоҷикистон нест. Ягона ҷое, ки модарвор мову шуморо ба оғӯш мегирад, Тоҷикистон аст», - мегӯяд.  Муаллим ватандориро дар амал собит намудааст. Як умр аз минбарҳои баланди олам манфиатҳои миллиро ҳифз кардаву ба далелҳои беасоси баъзе аз нафарон дар шинохти Тоҷикистон хати батлон кашидааст. 

Ӯ мафтуни ин сарзамин, ин обу хок аст. Забони гулу гиёҳи Ватанро медонад. Дафтари кориаш низ қисмате аз коргоҳи аттории табиат аст, ки бо гулҳо рози зебоӣ дар миён мегузорад. Чун рӯзгори шабеҳи ҳам доранд: агар накҳати гулу гиёҳ зиндагиро тароват бахшида бошад, мактаби илмиву одамгарии профессор Ҷаҳон Азонзод боиси омӯзишу пайравист. 

 

Меҳрангез ҚОДИРОВА, 

«Ҷумҳурият»