Нашрияи расмии Ҷумҳурии Тоҷикистон – рӯзномаи «Ҷумҳурият» бахшида ба 20 – солагии Созмони ҳамкории Шанхай тасмим гирифтааст хонандагони хешро бо дастовардҳои адабиву фарҳангии кишварҳои узви созмон ошно созад. Нахустин матлаби ин силсила ба эҷодиёти нависандаи номвари рус Владимир Крупин бахшида мешавад. 

В. Крупин соли 1941 таваллуд шуда, чун аксари адибон дар аввал шеър менавишт. Лекин бо нахустин маҷмӯаи ҳикояҳояш «Донаҳо» (1974), ки ба забони содаву фаҳмо аз тақдири душвори аҳолии деҳ нақл мекунад, машҳур шуд. Қиссаи «Оби ҳаёт» - аш (1980) шуҳрати ҷаҳонӣ ёфт. Ин асар дар бисёр кишварҳо тарҷумаву чоп шуд, аз рӯи он филми бадеӣ низ рӯи навор омад. Муаллифи беш аз сӣ китоб аст. 

Владимир КРУПИН (Россия)

Чӣ хел зебост рӯди Лобан! Мисли духтараки наврас раҳ ба раҳ бозӣ мекунаду месарояд. Гоҳ побараҳна рӯи алафҳои сабзу реги сӯзон ва мушхорҳо медавад ва гоҳ дар байни арчазорон пинҳон мешавад. Ё худро тарсида вонамуд мекунаду ба ҷарӣ мезанад. Ва, инак, бозиашро хотима бахшида, ғамхорона решаҳои санавбарро шодоб месозад.

Дербоз дар ин соҳил, рӯи кундае нишастаам. Хапу хомӯш нишаста, аз ҳарорати офтоби бегоҳ ҳаловат мебарам. Аз афташ, мурғону моҳиҳо кундае гумонам мекунанд, ки аз ман ҳаросе надоранд. Дарахтони пири ба рӯд афтода ба маҷрои бомароми он халал мерасонанд, лекин об аз шохаҳои дарахтон гузашта, чунон навои хуше мебарорад, ки мегӯӣ ҳамин замон хобат мебарад. 

Ин дам ба гӯшам мерасад, ки ба танини об садои зангӯлачае меомезад. Говест он, ки аз ақиб расида, бо иштиҳо тамоми алафи атрофро мечарад ва баъд тӯлонӣ об менӯшад. Сипас, сарашро бардошта, беҳаракат меистаду ба он соҳил менигарад. Зангӯлачаи гарданаш сокит мешавад. Албатта, дар давоми рӯз ба дилаш задааст он ва бештар навои рӯдро шунидан мехоҳад. 

Аз ҷангали он сӯи рӯд модагавазне ба соҳил мебарояд. Аз шодӣ карахт мешавам ман. Модаргавазн атрофро аз назар мегузаронад, ба соҳили мо менигарад, ин сӯву он сӯ чашм медавонад. Гавазнбачае тохта назди ӯ меояд. Ман нафас намебарорам. Гавазнбача пистон макидан мехоҳад, лекин модаргавазн роҳаш намедиҳад. Он аз паҳлӯи дигар меояд. Модаргавазн бо паҳлуву фуки хеш бачаашро сӯи об тела медиҳад. Баъди шири модар чандон маъқулаш нест об, аз ин рӯ, норозиёна даҳону бинӣ меафшонад гавазнбача. Бо вуҷуди ин, каме об менӯшад ва дар ҳамин ҳангом аз будани гов пай мебарад. Говро, аз афти кор, хармагас мегазад, ки сар меафшонад ва зангӯлачаи гарданаш садо бароварда, гавазнбачаро метарсонад. Модаргавазн бошад, оромона пойҳояшро аз гил мекашаду дар байни буттаҳо нопадид мешавад.

Офтобшин фаро мерасад. Сабзазори поку мубарро ғарқи нур мегардад, ҷилои об чашм мебарад, насими орому сардакак дилу ҷонро менавозад.

Дар куҷои дунёст рӯде чунин бо номи Лобан? Намегӯям. Он хаёлӣ нест, вуҷуд дорад. Ман дар он оббозӣ кардаам. Дар соҳилаш зистаам.

Майлаш, барои онҳое, ки бадие намехоҳанд ба он рӯд, мегӯям. Вале роҳ то Лобан хеле тӯлонист ва то мерасӣ, ки асоят сӯзан мешавад. Хайр, боке не, бе асо ҳам рафтан мумкин.

Хулоса, қад-қади Волга – модари дарёҳои рус – рӯболо меравию меравӣ, баъд духтардарёҳо – Камаи хашмину муқтадир ва Вяткаи орому меҳрубон сар мешаванд, Киллизи ба Иордан монанд ба Вятка мерезад, Лобан - ба Киллиз.

Қад-қади он, рӯ-рӯи реги заррину гиёҳҳои нуқрагун, аз байни санавбарзору бешаҳои дарахтони сӯзанбарг рӯболо мераведу садои бозии насимро бо дарахтони беду тӯс мешунавед, сипас аз назди кундачае мебароед, ки ман рӯяш нишаста будам ва ба он менишинед. Ҳамааш ҳамин. Дигар ба ягон ҷо рафтан даркор нест ва зарурат ҳам надорад. Нишастану интизор шудан лозим. Ҳамин замон аз он сӯи рӯд модаргавазну гавазнбачаҳо ба соҳил мебароянд. Дар ин соҳил бошад, гови зангӯлача ба гардан хоҳад чарид.

Мурғакони нодире рӯ-рӯи рӯд мепаранду худро дар оинаи он дида, ҳама ташвишашонро фаромӯш мекунанд. Моҳиёни бадрашк оби оромро ба талотум меоранд, ҷастухез мекунанд, ба мурғакон ҳасад мебаранду гашта ба оби соф меғӯтанд.

Ҳама дарду доғ, ҳама аламу мотам, ҳама фикру хаёлҳои нохуш батамом ғайб мезананд дар ин лаҳзаҳо. Фақат ҳаво мемонаду само, абр мемонаду Офтоб, об мемонаду соҳилҳо. Ватан мемонаду паҳнои бекарони он, эҳсоси хушбахтие мемонад, ки ҳаст ин Ватан – чунин зебо, чунин ором, чунин меҳрубон.

Ва дар як гӯшаи он рӯде чунин ҷорист бо номи Лобан.

 

Тарҷумаи Сурайё АҲМАДЗОД