Шоири шаҳиру маҳбуб Мирзо Турсунзода дар назми шӯравии тоҷик ситораи дурахшон буда, булбули шайдои боғи шеъри дуҳазорсолаи форсигӯёни олам мебошанд, ки имрӯз ҳам байни мо бо ғояҳои инсондӯстонааш зиндаанд. Устоди зиндаёд як тоҷике буданд, ки дар як деҳаи хурди кӯҳии Қаратоғ чашм ба олами ҳастӣ кушода, бо назми тавонояшон дили оламиёнро тасхир намуданд.

Мирзо Турсунзода ба кадом мавзӯе, ки даст задаанд, онро тавассути ашъори худ ба дараҷаи баланд бурда, ҳаматарафа инъикос карданд. 

Яке аз мавзӯъҳое, ки қисми бештари эҷодиёти шоирро дар бар мегирад, дӯстист. Аз ин, рӯ Турсунзодаро омӯзгори дӯстӣ гӯем, хато намекунем.

 То тавонӣ дӯстонро гум макун,

 Дӯстони меҳрубонро гум макун.

 Дар ҷаҳон бе дӯст будан мушкил аст,

 Мушкилосонкун касонро гум макун.

 Дӯст ояд гарм дар оғӯш гир,

 Расми хуби тоҷиконро гум макун.

Ин шеъри устод сухани хайрамақдами ҳар маҳфилу ҷамъомадҳо гардидааст. Гувоҳи дили аз дӯстӣ саршори шоир аст. Зеро худ ба қадри дӯст ва дӯстӣ мерасиданд. Суханони ҷаззоб ва лаҳни зебо доштанд ва ба ҳар куҷое қадам мегузоштанд, мардум дӯсташон медоштанду эҳтиромашонро ба ҷо меоварданд. 

Мирзо Турсунзода ҳамчун раиси Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон нисбат ба адабиёти классикиамон ҳеҷ гоҳ бетараф набуданд. Мероси бузург ва бойи назми классикии форсу тоҷикро гиромиву азиз медоштанд ва омӯхтани онро ба дигарон талқин менамуданд.

Солҳои 50-уми асри гузашта дар илми адабиётшиносии тоҷик омӯзиши рӯзгору осори шоири ҳавзаи адабии Қӯқанд дар охири асри XVIII ва аввали асри XIX Одинамуҳаммади Маъдани Понғозӣ оғоз шуд. Дар ин давра донишмандони шинохтаи тоҷик Шарифҷон Ҳусейнзода, Холиқ Мирзозода, мураттиби ашъори шоир Дилбар Аҳмадов ва дигарон баъзе маълумоту  навиштаҳои ҷолибро аз намунаҳои осори шоир барои хонандаи тоҷик ҳадя карданд. Турсунзода аз ҳамон вақт ба ҳаёту рӯзгори Маъдани Понғозӣ мароқ зоҳир намуданд. Бо Шарифҷон Ҳусейнзода ва Холиқ Мирзозода вохӯрда, дар бораи шоир маълумотҳои зиёд гирд оварданд ва азм гирифтанд, ки ба зодгоҳаш бираванд.

Ҳамроҳи гурӯҳи адибон соли 1957, баҳри вохӯрӣ бо меҳнаткашон, ба ноҳияи Ашт сафар намуданд. Баъди омадан ба ноҳия, вохӯриҳоро аз деҳаи Понғоз оғоз карданд. Пеш аз вохӯрӣ, ба қабристони Мир Ҳаким Ато, ки мақбараи шоир дар он ҷойгир аст, рафтанд. Лаҳзае, ки ба оромгоҳи шоир расиданд,  аз ҳоли хароби он таассуф хӯрданд. Аз ин лиҳоз, дар вохӯрӣ хоҳиш намуданд, ки аз пайи ободии он шаванд. Ҳамчунин, бо хоҳиши муҳаққиқи эҷодиёти Маъдани Понғозӣ Дилбар Аҳмадов, устод Мирзо Турсунзода пешниҳод карданд, ки мактаби калонтарини деҳа ба номи ин шоири бузург гузошта шавад. Баъди талошу такопӯҳои зиёди равшанфикрон ин орзуи дерина ҷомаи амал пӯшид, ки дар ин ҷода саҳми Қаҳрамони Тоҷикистон Мирзо Турсунзода барҷаста аст.

Чун зиндагию фаъолияти бузургон пурмазмун ва  ибратомӯз аст, дар лавҳи хотироти мардум сабт мегардад. Ҳаёту рӯзгори инсони фозил Мирзо Турсунзода низ пур аз чунин лаҳзаҳои фаромӯшношуданист. Устод ҳар куҷое қадам ниҳоданд, роҳ ба дилҳо ёфтаву аз худ хотироти неке боқӣ гузоштанд. 

Ҳамаи унвону мукофотҳои шоирро ин ҷо номбар намекунам, зеро ҳама медонад. Ба ҳамаи он мукофотҳо арзанда буда, натиҷаи меҳнат, дилсӯзиву мардумдӯстист. Лек мукофоти беҳтарин, дар қалби мардум абадан ҷой гирифтан аст.

 

Раҳим ҚОБИЛОВ, омӯзгори МТМУ № 40, ноҳияи Ашт