Пас аз каме коҳиш ёфтани сатҳи паҳншавии пандемияи коронавирус нимаи аввали соли гузашта акнун иқтисодиёти ҷаҳон қомат рост мекард, ки штамми нави 

COVID – 19 (омикрон, ки зудпаҳншаванда мебошад)  аз худ дарак дод. Ба андешаи таҳлилгарон, хуруҷи пайдарпайи коронавирус барои рушди иқтисодиёти ҷаҳон монеа эҷод мекунад, вале мушкилоти дигарро низ саҳл гирифтан нашояд. Аз ҷумла, болоравии нархи барқ, шиддатёбии муносибатҳои ИМА ва Россия, инчунин, масоили дигаре, ки ҷаҳонро ба ташвиш овардаанд.

 

АГАР ПАНДЕМИЯИ КОРОНАВИРУС  ТУЛ КАШАД…

Дар панҷ соли оянда ММД-и ҷаҳон метавонад то 5,3 триллион доллари ИМА коҳиш ёбад

Моҳи ноябри соли гузашта дар Африқои Ҷанубӣ штамми нави коронавирус бо номи омикрон пайдо гаштаву боиси изтироби аҳолии олам гашт. Ҳафтаи аввал нархҳо ба ҷунбиш даромадаву сармоягузорон пайи муайян кардани оқибатҳои иқтисодии мутатсияи нав афтоданд. Чораҳои пешгирӣ аз гирифторшавӣ дар дунё дигарбора рӯйи кор омаданд. Ҳанӯз коршиносон саргарми омӯзиши омикрон буданд, ки яке аз калонтарин бонкҳои олам «JP Morgan» нисбат ба делта марговар набудани омикронро тасдиқ кард. Ҳарчанд паҳншавии босуръат дошт. Мегуфтанд, ки агар омикрон ба иқтисоди ҷаҳонӣ зарба назанад ҳам, ҳатман навъи дигараш хисороти зиёде хоҳад овард. Коршиносон дар сурати ваксинаи умумиро «писанд» накардани омикрон, аз бавуҷудоии вазъи буҳронӣ ҳушдор доданд. 

Гита Гопинат, сариқтисоддони Фонди байналмилалии асъор, моҳи октябр иброз дошт, ки дар ҳоли тул кашидани пандемияи коронавирус, тибқи пешгӯиҳо, ММД-и ҷаҳон дар панҷ соли оянда то 5,3 триллион доллар коҳиш хоҳад ёфт. Ба андешаи ӯ, бояд ҳамаи талошҳо ба он равона гардад, ки то нимаи соли равон 70 дарсади аҳолии сайёра эм шавад. Вале ин ҷо мушкили дигар вуҷуд дорад: аҳолии кишварҳое, ки даромадашон паст аст, ҳамагӣ 5 дарсад ваксина гирифтаанду халос. Кай ин проблема  ҳал хоҳад шуд, вақт нишон медиҳад. 

 

БУҲРОНИ САРТОСАРИИ ЛОГИСТИКӢ 

Ғайр аз ин, боркашонӣ яке аз масъалаҳои ҳалталаби соли гузашта буд, ки боиси коҳишёбии ҳаҷми иқтисодиёт низ гашт. Мушкилоти соҳаи нақлиёт, камчинии контейнерҳо як тарафи проблема, мушкили дигар низ ба миён омад: баъди лағви маҳдудиятҳои пандемиягӣ, талабот ба маҳсулот дар саросари ҷаҳон якбора афзуд. Ин боиси норасоии техника ва ашёи хом гашт. Саноати мошинсозӣ дар минтақаи Аврупо, махсусан Олмон, зарари бештар дид. Саноатчиён маҷбур шуданд, ки бо сабаби нарасидани мошинолот, аз ҷумла нимноқилҳо, истеҳсолотро кам намоянд. «Гарчанде мушкилоти соҳа то андозае бартараф шуда бошад ҳам, тибқи таҳлилҳо вазъ ҳамоно печида боқӣ мемонад. То оне ки соли 2023 усулҳои нави истифодаи иқтидорҳои боркашонӣ тавассути роҳҳои баҳрӣ амалӣ нагарданд»,– овардааст суханони Франк Соботка, директори иҷроияи ширкати нақлиётӣ – логистикии DSV Air & Sea Germany-ро сомонаи DW. 

 

БОЛОРАВИИ САТҲИ ТАВАРРУМ ДАР ИМА 

Дар ин давра сатҳи таваррум, бинобар камии ашёи хом, гаронии неруи барқ ва дигар омилҳо, дар Аврупо боло рафт. Ин, албатта, норозигии сармоягузоронро ба вуҷуд овард. Онҳо иддао мекарданд, ки бонкҳои марказӣ барои пешгирии афзоиши нарх сатҳи фоизро пеш аз муҳлат мебардоранд. Аз рӯи таҳлилҳо, имсол ҳам дар Аврупо сатҳи таваррум меафзояд. Чунин ҳолат дар ИМА низ пешгӯӣ мешавад. 

Боиси тазаккур аст, ки дар Амрико моҳи декабри соли гузашта сатҳи таваррум якбора афзуда, ба 7 дарсад расид. «Омилҳои таъсиррасон гароншавии нархи хонаҳои истиқоматӣ ва мошинҳои сабукраву боркаши куҳна арзёбӣ мегардад», – менависад сомонаи «Vedemosti.ru». 

Тибқи фарзияҳои Бонки марказии Аврупо, дар сурати ҳалли мушкилоти нобаробарӣ миёни талабот ва пешниҳод, ин масъала ҳалшаванда аст. 

 

ЛӮЛАИ ГАЗИ «МАҶРОИ ШИМОЛ – 2».  ТАҲРИМҲО БАР ЗАРАРИ КИСТ? 

Дигар ин ки ҳамоно муносибати миёни Аврупову Амрико бо Россия печидагиҳо дорад. ИМА ва Иттиҳоди Аврупо таҳримҳои нави иқтисодиро алайҳи Кремл ҷорӣ карданианд, аз ҷумла барои ба истифода додани лӯлаи гази «Маҷрои шимол – 2». 

Бо вуҷуди радду бадалҳо, ин лоиҳа татбиқ гардид, аммо интиқоли газ бо якчанд омил ба таъхир афтод. 30 декабри соли гузашта Владимир Путин хабар дод, ки лӯлаи гази «Маҷрои шимол – 2» омодаи кор аст. Вале масъалаи додани иҷозат аз ҷониби Иттиҳоди Аврупо ҳалношуда боқӣ мемонад. 

«Агар таҳримҳои нави ИМА алайҳи Россия татбиқ гарданд ва ба иқтисодиёти кишвар он қадар зарба назананд ҳам, дар алоҳидагӣ ба бозори асъор таъсир мерасонанд», - гуфт ба АИР «Новости» роҳбари лоиҳаи «Таҳлили макроиқтисодӣ ва бозорҳои молиявӣ»-и Маркази тадқиқоти стратегӣ Бахтиёр Ҷафаров. Ба таъкиди коршинос, таҳримҳо, асосан, ба лӯлаи гази «Маҷрои шимол – 2» нигаронда шудаанд. Вале як чиз аниқ аст, ки Аврупо ба гази Россия эҳтиёҷ дорад. Ба андешаи роҳбари бахши стратегӣ оид ба ашёи хоми бонки байналмилалии ING Воррен Петерсон, нархи газ дар Аврупо имсол ҳам меафзояд, ки инро метавонад ҳарчи зудтар интиқол додани газ тавассути лӯлаи “Маҷрои шимол – 2” бартараф намояд.

Тавре бармеояд, ихтилофҳо миёни баъзе кишварҳои олам сол ба сол шиддат меёбанд, ки аксарашон ҷанбаи иқтисодӣ доранд. Табиист, ки мо низ аз таъсири ин омилҳо дар канор нахоҳем монд. 

 

Меҳрангез ҚОДИРОВА, 

“Ҷумҳурият”