Рӯйдодҳои рӯзҳои охир, ки дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон ҷараён гирифтанд, бори дигар собит намуданд, ки ҷониби кишвари ҳамсояи мо ҳаргиз хостори оромиш ва субот дар минтақа нест, зеро борҳост, ки нуктаҳои қарордоди оташбас ва суратҷаласаи комиссияи муштаракро вайрон намуда, вазъро ноором месозад. Муқарраран вайрон намудани талаботи оташбас ва ҳатто ин бор қабул накардани пешниҳоди Тоҷикистон дар бораи қатъи ҷанг гувоҳ бар он аст, ки ҷониби Қирғизистон ҳаргиз хостори бо роҳи дипломатӣ ва гуфтушунид ҳаллу фасл намудани масъала нест ва мехоҳад танҳо ва танҳо аз роҳи ҷанг даст ба кор шавад.

 

Нуктаи қобили таваҷҷуҳ он аст, ки ҳарчанд ҳамеша ва ҳар бор ҷанг аз ҷониби Қирғизистон оғоз шуда, сабаби марги афроди бегуноҳ, харобии хонаву манзилҳои мардуми осоишта мегардад, вале воситаҳои ахбори умум ва ҳатто чандин нафар аз чеҳраҳои сиёсии ин кишвар Тоҷикистонро ба паймоншиканӣ айбдор карда, оғози ҷангу хунрезиро ба қӯшунҳои сарҳадии кишвари мо нисбат медиҳанд. Вақте чанде аз расонаҳои хабарии Қирғизистон ин бор ҳам ҳамин шеваи муносибат ба рӯйдодҳои марзиро пеш гирифтанд, ростӣ беихтиёр ҳамон мақоли маъруф ва дорои оҳанги дурушти тоҷикӣ ба хотирам омад: «Ҳам дуздӣ ҳам пешхезӣ». Аммо ба осонӣ чун шумори ҳисоби 2 зарби 2 аз ахбори шабакаҳои телевизионии Қирғизистон сохтакорӣ ва дурӯғпарокании онҳо равшан буд. Дар навбати аввал дар шабакаи хабарии Қирғизистон барои ягон гуфтори хабарнигорон, ки тавассути онҳо кишвари моро барои оғози ҷанг ва ҳамла ба мардуми осоишта айбдор мекунанд, далеле нишон дода намешавад. Аз сӯи дигар, мувофиқи ахбори шабакаи мазкур гӯё неруҳои ҳарбии Тоҷикистон соати 6:30 дақиқа  ҷангро оғоз намуданд, вале ин дурӯғи маҳзи онҳоро изҳороти неруҳои марзбонии Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва гуфтори аҳолии осоиштаи минтақаҳои наздисарҳадии кишвари мо ба осонӣ рад мекунад, зеро аз рӯи ин изҳорот  тирпарронии ҷониби Қирғизистон соати 04:50 шуруъ шудааст, яъне 1 соату 40 дақиқа қабл аз замоне, ки тавассути он расонаҳои хабарии Қирғизистон Тоҷикистонро барои ҳамла айбдор намудаанд. Шабакаи хабарӣ вақте мегӯяд, ки ҷониби Тоҷикистон ба минтақаҳои аҳолии осоишта ҳамла кардааст, аммо ягон далел барои гуфтааш надорад ва ҳатто бархе коршиносони расонаҳои хабарии Тоҷикистон бо далелҳо собит намуданд, ки бештари ин наворҳо аз ҳаводиси дар кишварҳои дигар рухдода гирифта шуданд. Муҳимтар аз ҳама ин гуфтори шабакаҳои хабарии Қирғизистон дар бораи ҳамла ба мардуми осоишта аз ҷониби  Тоҷикистонро мусоҳибаи раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон комилан  рад мекунад. Ба навиштаи «Радиои Озодӣ» “Қамчибек Ташиев шаби 16 сентябр дар пахши мустақим дар Фейсбук гуфт, “талафот асосан дар байни низомиён аст. Рости гап, шумораи фавтидагонро мушаххас карда истодаем, мутаассифона, зиёд аст.”

Вай афзуд, “маҷруҳон низ зиёд ҳастанд. Ба сабаби кӯчондани саривақтии одамон, гуфтан мумкин аст, ки талафот дар миёни ғайринизомиён камтар буд,” – афзуд ӯ дар пахши мустақим”.

Ин суханони Қамчибек Ташиев на танҳо ахбори шабакаи хабарии Қирғизистонро рад мекунад, балки асрори дигареро фош мекунад, ки он ба  омодагии пешакии ҷангии ҷониби Қирғизистон ишорат менамояд. “Ба сабаби кӯчондани саривақтии одамон” гуфтани Ташиевро чӣ тавр метавон маънидод кард, ба ғайр аз ин ки аз қабл ба тарҳрезӣ шудани ин ҳамларо равшан ва возеҳ тафсир мекунад. Ахиран дар шабакаҳои иҷтимоӣ баъзе наворҳо ҳам пайдо шуданд, ки шаҳрвандони навоҳии наздисарҳадии Қирғизистон дар онҳо ҳақиқат доштани омодагии пешакии ҷониби Қирғизистонро тасдиқ кардаанд, зеро афроди низомӣ онҳоро ҳамон шаб ба ҷанг ва бо додани яроқ ба марзи Тоҷикистон даъват кардаанд. 

Гузашта аз ин вақте ҷонибҳо ба мувофиқа расиданд ва оташбас эълон намуданд, боз ҳам дар кӯтоҳтарин фурсат ҷониби Қирғизистон қавонини ин оташбасро дағалона ва бо анҷоми ҷиноятҳои вазнини зиддиинсонӣ вайрон намуд. Нахуст, ин ки ба масҷиде дар ноҳияи Бобоҷон Ғафуров тавассути ҳавопаймои бесарнишин ҳамла карда шуд, хосатан вақте ки мардум барои адои намоз мерафтанд. Ба гуфтаи баъзе шоҳидон ҳатто вақте ки мардум барои хондани намози ҷанозаи онҳое, ки қурбони тири сарҳадбонони қирғиз шуда буданд. Ҳамла ба масҷидро, ҷое, ки мардум барои адои намоз мераванд ва маконе, ки барои мардуми мусалмон муқаддас аст, оё метавон кирдори инсонӣ ба шумор овард?

Баробари ин, ҳамла ба мактаб, ки макони муқаддаси маърифат ва такмили ақлу хиради инсонҳост, камтар аз ҷинояте нест, ки тариқи анҷоми таркиш дар масҷид сурат гирифтааст. Эҷоди тарс дар вуҷуди кӯдакони бегуноҳ, ҷароҳати ҷисмонӣ бардоштан ва ҳатто марги баъзеи онҳо пайомадҳои номатлуби чунин амалҳои ғайриинсонӣ ба шумор мераванд.

Чунин ҳодисаро мо танҳо дар кишварҳои Афғонистону Сурияву Ироқ дар ҳолати анҷоми амалҳои террористии гурӯҳҳои ифротӣ дидаву шунида будем. Дар баробари ин, куштори аҳли як хонавода дар деҳаи Чоркӯҳи Исфара, ки аз онҳо ду нафар кӯдак ва як зани ҳомила мебошанд, магар ҷинояти вазнини зиддибашарӣ нест? Қатли кӯдаки бегуноҳ, модари ҳомиларо чӣ гуна метавон тасаввур кард? Даҳшати гӯшношунид, ҷинояте, ки инсон набояд ҷасорати даст ба он заданро дошта бошад. Болои ҳамаи ин ҳамла ба мошини ёрии таъҷилӣ, ки барои наҷоти ин бегуноҳон талошмекардаро чи метавон унвон кард, ҷинояти вазнини ғайриинсонӣ, душмании инсоният, амали террористӣ ва ё чизи дигар?  Харобкориҳои зиёд дар манзилҳои истиқоматии сокинони деҳаҳои Хистеварз, Овчӣ - Қалъачаи ноҳияи Бобоҷон Ғафуров, Чоркӯҳ ва Ворухи шаҳри Исфара ваҳшонияте беш наметавонанд бошад, чун вақте инсон медонад, ки дар ин хонаҳо афроди бегуноҳ, инсонҳои синну соли гуногун, аз ҷумла кӯдакон зиндагӣ мекунанд, бо кадом дасту дил барои қатъи хандаҳои беғаш дар лабони кӯдакон даст мезананд. 

Ахиран боз ҳам ба ҳамон усули мақоли маъруфи тоҷикӣ “Ҳам дуздӣ, ҳам пешхезӣ” ҷониби Қирғизистон аз ин ҳама ҷиноятҳои зиддиинсонии хеш сарфи назар намуда, ба Созмони Милали Муттаҳид аз болои Тоҷикистон шикоят бурдан мехоҳад. Аммо бовар дорам, ки ҳамла ба маҷсиду мактаб, қатлу куштори кӯдакони бегуноҳ, модари ҳомиларо ҳам масъулони ниҳодҳои ҳуқуқи башар дар саросари олам наметавонанд бидуни таваҷҷуҳ ва бепарвоёна сарфи назар намояд. Ё аз ҳамла ба мошинаи ёрии таъҷилиро, ки ягон ҷанги ҷаҳонӣ тибқи қавонини амалкунандаи ҳолати ҷангӣ дар хотир надорад, ба осонӣ бигузаранд.  Ҳаройина, ин ҷанг ва қатлу куштор ва харобкорӣ танҳову танҳо душманӣ на фақат ба халқи тоҷик, балки халқи худи Қирғизистон ҳам ҳаст ва, аллакай садоҳои баландшуда бар зидди роҳбарияти олии ин кишвар, хосса раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии ин кишвар ҳақиқати ин ҳолро тафсир мекунанд ва бо ҳам бо каломи Сайидои бузург  итминон дорем:

Ҳар кӣ бо душмании халқ равон аст чу баҳр,

Зуд бошад, ки сари хеш чу гирдоб хӯрад. 

 

Нуралӣ НУРЗОД, доктори илмҳои филология, профессор