Аз баракати Ҷашни Истиқлоли давлатӣ имсол низ дар саросари кишвар даҳҳо иншооти таъиноти гуногун мавриди истифода қарор гирифтанд, ки дар ин миён Осорхонаи таърихии шаҳри Душанбе ҷойгоҳи хос дорад. Он дар худ далелҳои таърихро, ки гузаштаву имрӯзро ба ҳам мепайванданд ва ба худшиносиву худогоҳӣ иноят менамоянд, ҳифз ва мунъакис намудааст.

Он дар бурҷи рамзии «Истиқлол»-и Майдони Истиқлол, ки 121 метр баландӣ дораду чанде пеш бо ҳузури Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, раиси шаҳри Душанбе Рустами Эмомалӣ ифтитоҳ ёфт, ҷой гирифтааст. Ҳамон майдоне, ки дар он чанд рӯзи пеш базми идона тантана дошт. 

Осорхона дар ошёнаи дуюми бурҷ, ки рамзи соҳибихтиёрии миллии мо - тоҷикон мебошад, созмон ёфтааст. Меъморон ин ошёнаро мувофиқ ба талаботи замона бунёд кардаву ба таври миллӣ зиннат додаанд, ки таваҷҷуҳи ҳар бинандаро ба худ мекашад. Агар чи он Осорхонаи таърихии Душанбе ном гифтааст, аммо экспонатҳояш, хосса тасвирҳои дар он ҷойдода аз таърихи пурмуҳтавои давлатдории тоҷик гувоҳӣ медиҳанд. Бо ин далел метавон гуфт, ки ин макони тозабунёд фаротар аз таърихи Душанберо мунъакис менамояд, ки қобил ба сутуданист. 

Тахти рамзии Шоҳ Исмоили Сомонӣ – асосгузори давлати Сомониён хеле ҷолиб аст. Тахт, ки пурра бо усули кандакорӣ оро ёфтааст, далели он аст, ки тоҷикон аз азал мардуми тахтнишин буданду соҳибтоҷу давлат. Болои тахтро тоҷ оро додааст. Тоҷ аз тиллои Тоҷикистон сохта шуда, онро сангҳои қиматбаҳо аз қабили алмос, ёқути кабуд ва лаъли Бадахшон зеб медиҳанд. Рӯи тахт фарри шоҳии тиллоӣ гузошта шудааст. Фар, ки нишони давлатдорӣ ва тахту тоҷ аст бо 68 шуои зардӯзишуда оро ёфта, ба тоҷи заррин пайваст мебошад ва ин ишора ба эҳёи Тоҷикистони соҳибистиқлол ва 68 шаҳру навоҳии ҷумҳурӣ аст. Аз ду тарафи тахт шерҳои болдор бо минқори уқоб ҷойгиранд, ки намунаи онҳо аз Хазинаи Амударё ёфт шудааст. Гузашта аз ин, тасвири шери болдор ҳамчун нигоҳдорандаи тахт ва қудрат байни мардуми Бохтари қадим хеле маъмул буд. Қисми қафои тахт бо деворнигораҳои Панҷакенти Қадим - Врахша, Афросиёб ва Бунҷикат бо истифода аз сангҳои қиматбаҳо сохта шудааст. Атрофи тахт 7 калиди тиллоии рамзӣ аз 7 шаҳри қаламрави имрӯзаи ҷумҳурӣ – Душанбе, Саразм, Хуҷанд, Истаравшан, Ҳисор, Ямчун, Ҳулбук ва нусхаи намунаҳои заррини санъати волои Хазинаи Амударё гузошта шудаанд. 

Чизи дигаре, ки дар ин атроф таваҷҷуҳи касро ба худ мекашад, 3 варақаи заррини аз тиллои Тоҷикистон сохташуда мебошад. Дар ин варақаҳо, ки онҳоро занҷира бо ҳам мепайвандад нахуст акси Куруши Кабир, сипас Шоҳ Исмоили Сомонӣ ва баъдан Эмомалӣ Раҳмон – Пешво ва наҷотбахши миллату асосгузори давлати навини тоҷикон, ҳаккокӣ шудаанд, ки басо рамзист. 

Таърихи беш аз шашҳазорсолаи халқи тоҷикро дар 14 акс метавон мушоҳида намуд. Дар ин расмҳо мусаввир Олим Рабизода таърихи тулонии миллати моро бо истифода аз рангҳо пора-пора, аммо ҷаззобу диданӣ нишон додааст ва бо дидани он муҳимтарин рӯйдодҳои таърих аз даврони куҳан то ба замони навин чун навори филм аз пеши назар мегузаранд. 

Дар расми нахустин «Каюмарс ва Ҷамшед», ҳамчун шоҳони аввалини ақвоми ориёӣ, рӯ ҷониби китоби «Авасто» тасвир шудаанд ва ин рамзи он аст, ки тоҷикон аз азал ба китобу китобхонӣ диққати махсус медодаанд. Баъдан, расмҳои сари қудрат расидани Куруши Кабир ва муттаҳид намудани сарзаминҳои ориёӣ, муборизаи Спитамен бо Искандари Мақдунӣ, корнамоии Деваштич, давлатдории Тоҳириён ва Сафориён, Сомониён. Исмоили Сомонӣ дар ҳалқаи вазирон ва аҳли илму адаб, тоҷикон дар асрҳо XI – XVI, Темурмалик - қаҳрамони халқи тоҷик, китобу катибаҳои асримиёнагӣ ва намунаи санъату ҳунар, шоирону адибон аз Абдураҳмони Ҷомӣ то Аҳмади Дониш, шаҳрҳои бузурги таърихии тоҷикон – Саразм, Гонур, Балх, Нисо, Марв, Самарқанд, Бухоро, Тахти Сангин, Хуҷанд, Панҷакенти Қадим, Бунҷикат, Ҳулбук, Қалъаи Ҳисор, Хирот, Ғазна, дастовардҳои фарҳангии як марҳилаи тулонии таърихи ниёгонамонро мунъакис менамоянд. Мусаввир дар таърихи навини тоҷикон сохтмонҳои бузурги давраи истиқлол, Қасри «Арбоб», Иҷлосияи XVI Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, «Майдони дӯстӣ», сохтмони аср – НБО «Роғун»-ро тасвир намуда. 

 

Фарзона ФАЙЗАЛӢ, «Ҷумҳурият»